Thiên ma là 1 vị thuốc quan trọng trong nhóm bình can tức phong. Ở đó các vị thuốc phối hợp với nhau để chữa các chứng do can dương thượng cang, phong tà nhiễu loạn gây ra. Hôm nay Phòng khám Tuệ Y Đường mời quý bạn đọc tìm hiểu thêm về vị thuốc này và tham khảo cách bào chế Thiên ma của Trung Y cùng BS CKII Trần Thị Thu Huyền – Bác sĩ Trưởng khoa khám bệnh tại Tuệ Y Đường nhé!
Tên gọi khác: Minh thiên ma, Định phong thảo, Chân tiên thảo, Xích tiễn, Chân tiên thảo,…
Tên khoa học: Rhizoma Gastrodiae
Họ: Lan (danh pháp khoa học:Orchidaceae )
Mô tả:
- Thiên ma là loại cây rất đặc biệt vì hầu như không chứa chất diệp lục. Do đó toàn thân cây có màu vàng, mọc đứng, lá nhỏ hình vảy cá. Rễ có hình bầu dục, mặt ngoài trắng, vàng nhạt đến nâu hơi vàng. Bề mặt rễ có nhiều vòng tròn bao quanh.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
>>> Nhũ hương – Tán ứ chỉ thống
Phân bố:
- Thiên ma có nguồn gốc ở Trung Quốc, hiện nay đã được trồng ở một số địa phương nước ta như Lạng Sơn, Hòa Bình,…
Bộ phận dùng:
- Rễ củ.
Tính vị:
- Vị cay, tính ôn
Quy kinh:
- Túc quyết âm kinh
Công năng:
- Bình can, Khư phong
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
Chủ trị của Thiên ma: Ích khí cường âm, thông huyết mạch, cường cân cốt, sơ đàm khí
- Thiên ma chủ hàn, nhiệt, hư, thực, kinh giản.
- Thiên ma ngọt, bình, chất hoạt, tinh bổ tư, lại căn phong, chỉ kinh lực mạnh – Nên chữa được chứng kinh giản. Không kể hàn nhiệt hư thực đều dùng được cả.
- Như “Ngụy thị gia tàng phương” Thiên ma hoàn ( thiên ma, toàn yết, thiên nam tinh, bạch cương tằm) trị các chứng trẻ em co giật.
- “Vệ sinh bảo giám” thiên ma tán (bán hạ, sinh khương, phục linh, bạch truật, trích cam thảo, thiên ma) Trị trẻ em co giật “Phổ tễ bản sự phương” tỉnh tỳ hoàn (hậu phắc, bạch truật, thiên ma, lưu hoàng, toàn yết, phòng phong, nhân sâm, nhục quế ) trị tiểu nhi mạn tỳ phong. Nhân nôn mửa sau hư khốn hôn mê, ngủ mê. (Bệnh mắc sau mạn kinh phong hay thổ tả).
2. Thiên ma chuyên trị dương cang, phong đàm thượng nhiễu sinh các chứng huyễn vựng, trúng phong:
- Thiên ma tư dịch, dưỡng can, bình can, tức phong, nên dùng cho chứng can dương thượng cang, huyễn vựng, đến hư phong nội động.
- Trị “chư phong trạo huyễn”: tất cả các chứng phong gây rung lắc, hoa mắt chóng mặt, đầu quay mắt tối sầm lại, nói khó, tê dại do phong thấp, trẻ con co giật( Nội kinh viết: “Chư phong trạo huyễn, giai thuộc can mộc” chính là tất cả các chứng phong gây rung lắc, hoa mắt đều là do can mộc sinh ra. Can tàng huyết, chủ sơ tiết. Can bệnh thì cơ nhục không được vinh dưỡng gây nên các chứng trên. Thiên ma vào túc quyết âm kinh mà trị được các chứng ấy, can khí hòa bình thì các chứng tự lui.
- Như thiên ma câu đằng ẩm. Nếu phong đàm thượng nhiễu, nhức đầu, chóng mặt, choáng váng lại nên dùng bạch truật, bán hạ, trần bì phối hợp dùng. Như bài “Bán hạ, bạch truật thiên ma thang”.
3. Thiên ma chủ phong hàn tý thống, trúng phong tê liệt, thông lợi huyết mạch, nên dùng chữa các chứng phong hàn, tý thống, trúng phong tê liệt, bệnh uốn ván.
- Như “Thập tiên lương phương” Thiên ma tửu (thiên ma, ngưu tất, phụ tử, đỗ trọng mỗi thứ hai lạng, các vị trên tán mạt, cho vào túi lụa mới dùng rượu tốt một đấu 5 thăng tẩm 7 ngày. Mỗi lần uống một chén con. Trị chứng phụ nữ thấp khớp, chân tay không cử dộng được “Dương y dại toàn” Bài thiên ma tán (kinh giới tuệ, thiên ma, bào thiên nam tinh, phòng phong, trị bệnh uốn ván.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
>>> Mẫu lệ sáp trường chỉ tả, nhuyễn kiên tán kết
Kiêng kỵ:
- Âm huyết suy thiểu kị dùng bởi vì thuốc phong gây táo âm huyết mà thôi.
- Uông Ngang cho rằng: Khi dùng thuốc phong nên dùng cùng với dưỡng huyết dược để chế tính táo của thuốc phong lại. Khi dùng thuốc dưỡng huyết thì cũng nên dùng kèm khư phong dược, để tuyên hành sự nê trệ do âm dược gây ra. Cổ nhân đúc kết rằng: “ trị phong tiên trị huyết, huyết hành phong tự diệt”, quả là trí lý.
Đặc thù chứa khác nhau:
- « Thẩm thị giao hàm » thiên ma thoái ế tán ( bạch cương tằm, đương quy thân, phòng phong, thạch quyết minh, bạch linh, thục địa hoàng, sao hoàng cầm, mộc tặc, chỉ xác, mạch môn đồng, khương hoạt, sao bạch tật lê, xuyên khung, kinh giới tuệ, cúc hoa, mạn kinh tử, thuyên thoái, xích thược, bào thiên ma, mật mông hoa, các vị bình phân) trị thùy mờ mịt không trông thấy gì.
- “Thánh huệ phương” Trị khỏi được bệnh điên, dùng câu đằng, chích cam thảo mỗi thứ 2 đồng, nước 5 hợp., đun cạn còn 2 hợp, mỗi lần uống cho ít táo, ngày 5 lần,đêm 3 lần.
- Thiên ma và câu đằng cùng có công dụng bình can, định kinh tức phong, .Nhưng thiên ma xanh vào can kinh, ngọt bình, chất hoạt căn gió ổn định bệnh kinh lực mạnh và tính nó tư dưỡng, kiêm tán phong ở ngoài, thông lợi huyết mạch. Cho nên chữa chứng phong hàn thấp tý, trúng phong, tê liệt thường dùng đến nó.
Liều dùng: 3-10g
Bào chế: Khi dùng thì chọn loại củ sáng trong, chắc là tốt. Dùng giấy ướt bọc ngoài sau đó nướng chín, thái phiến, tẩm rượu 1 đêm sau đó sao để dùng.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
Mọi ý kiến đóng góp và thắc mắc xin phép được gửi về:
? Facebook: Tuệ Y Đường
?Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền
?⚕️ Bác sĩ Đoàn Dung
?Địa chỉ: 166 Nguyễn Xiển- Hạ Đình- Thanh Xuân- Hà Nội
?Hotline: 0789.502.555– 0789.503.555- 0789501555
