Mẫu lệ mặn, sáp, lương, sở trường là thanh nhiệt, ích âm, nhuyễn kiên, tán kết, chữa bướu cổ. Làm mềm những thứ cứng( nhuyễn kiên), hóa đàm, tiêu loa lịch kết hạch, cựu huyết hàn sán. Sáp có khả năng thu thoát nên trị được chứng di tinh, băng đới, chỉ khái, liễm hãn. Hôm nay hãy cùng Bs Đoàn Dung – Bác sĩ khám bệnh tại PK Đông Y Tuệ Y Đường tìm hiểu chi tiết về vị thuốc này nhé.

Tên gọi khác: Vỏ hàu, Vỏ hà, Lệ phòng, Lệ cáp, Tả sác, Hải lệ tử sác, Hà sông, Hầu cồn,…

Tên khoa học: Ostrea

Tên dược: Concha Ostreae

Họ: Mẫu lệ (danh pháp khoa học: Ostreidae)

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Đặc điểm

• Mẫu lệ là vỏ phơi khô của các loại hàu. Vỏ thường có hình tròn hoặc hình trứng, dày và chắc. Hàu sống nhiều năm thì lớp vỏ càng có nhiều vẩy và dày cứng như đá. Mặt ngoài vỏ có màu nâu, tía, xanh hoặc xám tro, mặt trong có màu vàng nhạt hoặc màu trắng.
• Vỏ hàu thường có màu nâu, tía, xám tro, hình tròn hoặc hình trứng, dày và chắc
• Hàu sống ở vùng nước mặn, thường bám chặt vào mỏm đá và không có khả năng di chuyển. Vỏ hàu thường mở để thở và săn bắt mồi. Hàu là động vật ăn tạp, thức ăn bao gồm thực vật nhỏ, động vật và một số loài thù du. Hàu sinh đẻ vào tháng 7 – 10 nhưng tập trung chủ yếu vào tháng 8 – 9 hằng năm

CAM THẢO – vị ngọt từ thiên nhiên

Bộ phận dùng

• Thịt hàu được dùng để chế biến thành món ăn giàu dinh dưỡng. Trong khi đó vỏ hàu được phơi khô, nung và tán bột để làm thuốc.

Phân bố

• Hàu sống ở nhiều vùng nước mặn. Ở nước ta, loài động vật này tập trung nhiều ở biển Lạch Trường (Thanh Hóa), Sông Chanh (Quảng Bình), Sông Bạch Đằng (Hải Phòng), Diêm Điền (Thái Bình) và Tiên Yên (Quảng Ninh).

Thu bắt – sơ chế

• Tháng 10 – tháng 3 hằng năm là thời điểm tốt nhất để khai thác vì lúc này hàu có nhiều thức ăn nên thường béo và giàu dinh dưỡng. Tuy nhiên nếu chỉ dùng vỏ để làm thuốc có thể thu nhặt quanh năm.

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Tính vị: Vị mặn tính hơi hàn

Quy kinh: Túc thiếu âm, quyết âm kinh

Công năng Mẫu lệ: Sáp trường, chỉ tả, nhuyễn kiên.

Chủ trị:

• Vị mặn có khả năng làm mềm những thứ cứng( nhuyễn kiên), hóa đàm, tiêu loa lịch kết hạch, cựu huyết hàn sán. Sáp có khả năng thu thoát nên trị được chứng di tinh, băng đới, chỉ khái, liễm hãn( dùng cùng Ma hoàng căn, gạo nếp làm phấn xoa lên người, hoặc có thể làm thang sắc uống).
• Cố đại, tiểu trường. Tính hơi hàn có tác dụng thanh nhiệt bổ thủy, trị hư lao phiền nhiệt.
• Vương Hiếu Cổ viết: Lấy Sài hồ làm thuốc dẫn, khử chứng hạ sườn cứng ngạnh; lấy trà để dẫn, trị chứng hạch sưng ở cổ; Đại hoàng dẫn dược, dùng để tiêu thũng trướng ở vùng đùi; lấy Địa hoàng làm sứ để ích tinh thu sáp, chỉ đại tiểu tiện lợi; lấy Bối mẫu làm sứ dùng để tiêu tích kết.
• Ngoài chữa các chứng âm hư, dương cuồng làm mất ngủ, hay quên, kinh giản, điên cuồng, trúng phong . Mẫu lệ thường cùng với Long cốt phối hợp cùng sử dụng – Nói về mặt mặn, lương, ích âm, thanh nhiệt, tráng thủy, chế hỏa, lại chủ nhiệt ngược chứng. Như “Phổ tề phương” Mẫu lệ thang: mẫu lệ, bạch đầu ông, đương quy, tê giác, ngải diệp, cam thảo, tang ký sinh, thăng ma, hoàng bá, hoàng liên, hoàng cầm, toàn thạch lựu). Trị các chứng nhiệt độc hạ lỵ, hoàng chấp, đến như xích lan đậu chấp, như xích đối trạng, hoàng cầm, lại như ngư hùng, tráng nhiệt. “Ngoại đài bí yếu” mẫu lệ thang (mẫu lệ, ma hoàng, cam thảo, độc tất) chủ trị chứng ngược rét, rét nhiều gọi là bệnh “mẫu ngược”
• Lại nói đến làm mềm chất cứng, tán chất kết, chữa tràng nhạc, bướu cổ. Như “Ngoại thương chân thuyển”. Tiêu lịch hoàn (huyền sâm, mẫu lệ, xuyên bối mẫu) trị âm hư, tràng nhạc, bướu cổ, lại phần nhiều dùng hải táo, vi bố, trần bì, bối mẫu.

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

• Mẫu lệ trị di tinh, băng đới tả lỵ, thoát giang nhiều mồ hôi. Thường dùng long cốt cùng phối hợp. Nhưng mẫu lệ chế toan, chỉ thống, tác dụng mạnh, lại chữa được các chứng mụn nhọt đã vỡ, bệnh quản thống, chứng nôn ra nước chua. Như bài Phục phương mẫu lệ tán (mẫu lệ, trần bì, bán hạ, thảo đậu nhân, cam thảo)
• Mẫu lệ trị khác nghịch. Bệnh bị bỏng lửa thường phối hợp long cốt cùng dùng.

Bác sĩ Đoàn Dung chia sẻ thêm đặc thù sử dụng: Mẫu lệ là yếu dược để trừ tà khí ở các kinh thái dương, thiếu dương, quyết âm, mà gây các chứng hàn, nhiệt đau đầu, văng lai hàn nhiệt, phong nhiệt kinh giản, hạ lỵ, tráng nhiệt, đều có dùng đến mẫu lệ.

KÊ HUYẾT ĐẰNG – Giai phẩm hành huyết

Liều lượng: 3-6g/24h

Bào chế:

• Sinh mẫu lệ: Mẫu lệ cạo bỏ phần ruột, rửa sạch phơi hay sấy khô, đập dập thành mảnh nhỏ.
• Mẫu lệ nung: Xếp mẫu lệ sạch trực tiếp nên lò nung, nung cho đến khi mảnh mẫu lệ nóng hồng đều, có màu trắng xám thì lấy ra rải cho nguội. Đập nhẹ cho vỡ vụn hoặc tán thành bột mịn
• Nếu số lượng ít, nung trực tiếp trên than hồng, thấy đỏ là được. Tán bột mịn. Bột có thể tẩm ít giấm tùy theo đơn để trị bệnh can huyết (1000g bột dùng 100ml giấm)

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Mọi ý kiến đóng góp và thắc mắc xin phép được gửi về:

? Facebook: Tuệ Y Đường

?‍Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền

?‍⚕️  Bác sĩ Đoàn Dung

?Địa chỉ: 166 Nguyễn Xiển- Hạ Đình- Thanh Xuân- Hà Nội

?Hotline: 0789.502.555– 0789.503.555- 0789501555