Hương phụ còn gọi là Toa thảo căn (rễ cỏ gấu), có tính tuyên, công dụng điều khí khai uất, chuyên để chữa các chứng căng thẳng, stress, u nhọt và điều kinh an thai. Là vị thuốc chuyên chữa các bệnh phụ nữ. Dưới đây là những ghi chép cổ về vị thuốc trên. Mời bạn đọc cùng Phòng khám Tuệ Y Đường tìm hiểu vị thuốc đặc biệt này nhé!
1. Tính vị – Quy kinh của vị thuốc Hương phụ
- Tính bình khí thơm, vị cay có thể tán, hơi đắng có thể giáng, hơi ngọt có thể hoà. Là thuốc khí ở trong huyết.
- Quy kinh Can, Tam tiêu.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
2. Công năng Hương phụ
- Sơ can lý khí, hoạt huyết điều kinh.
- Thông hành 12 đường kinh, khí phận của bát mạch, chủ tất cả các khí (cơ thể người lấy khí làm chủ, khí thịnh thì mạnh mẽ, khí hư thì suy, khí thuận thì bình, khí nghịch thì bệnh, khí tuyệt thì chết vậy).
3. Chủ trị vị thuốc Hương phụ
- Kinh viết: Tức giận thì khí đi lên, sợ thì khí đi xuống, vui vẻ thì khí hoà hoãn, buồn thì khí tiêu, kinh hãi thì khí loạn, suy nghĩ nhiều thì khí kết, lao lực thì khí hao, đây là khí của thất tình vậy.
- Lấy Hương phụ làm quân, tuỳ theo chứng mà gia thêm các vị thuốc thăng giáng tiêu bổ. Trong “Tố vấn” cũng nói hàn thì khí thu, nhiệt thì khí tiết, nên gọi là cửu khí.
- Còn tác dụng lợi tam tiêu, giải lục uất (đàm uất, hoả uất, khí uất, huyết uất, thấp uất, thực uất), giảm các chứng đau (thông tắc bất thống).
- Còn trị giận dữ ưu tư suy nghĩ nhiều, đàm ẩm bĩ mãn, ngực đầy bụng trướng, ẩm thực tích tụ, hoắc loạn thổ tả, thận khí cước khí, ung nhọt lở loét (Huyết ngưng khí trệ dẫn tới).
- Một vị Hương phụ uống cuối cùng, có tên Độc thăng hoàn, trị ung nhọt do uất ức giận dữ gây ra. Như bệnh nhọt mới mọc, lấy vị này thay trà. Nhọt sau khi vỡ cũng nên uống dùng.
- Hết thẩy các ung nhọt đều thích hợp uống vị thuốc Hương phụ, hành khí thông huyết, tối kỵ tiếp xúc với những thứ xú uế không sạch sẽ.
- Do đó cổ nhân trị bệnh nhọt sảy, đa phần dùng Ngũ hương liên kiều ẩm.
4. Trích dẫn chuyện cổ về vị Hương phụ
- Chuyện kể rằng: Khang Tổ bên vú trái có ung nhọt, ở giữa ngực lại mọc hạch, đau đớn đã nửa năm. Khẩn cầu Trương Vương nằm mộng được truyền thụ cho 1 phương thuốc, lấy nước gừng chế Hương phụ rồi nghiền bột, mỗi lần uống 2 tiền, uống với nước cơm, dần dần khỏi bệnh).
- Chuyện kể rằng dùng Hương phụ để trị thổ huyết tiện huyết, băng trung đới hạ, kinh nguyệt bất điều (khí sánh đôi cùng huyết, huyết là do khí mà hành). Bệnh đã thành hòn khối là do khí ngưng; làm việc đi lại mà đau là do khí trệ; sau khi đi lại mà đau, là do khí huyết đều hư; sắc nhợt cũng là hư vậy, sắc tím là khí nhiệt; sắc đen là nhiệt nặng; sai kinh thì khí loạn; người béo đàm nhiều mà kinh trở, khí không vận hoá được. Hương phụ là thuốc đẩy nhanh khí ở trong âm phận, khí thuận thì huyết hoà thông sướng, song cần phụ trợ thêm bằng thuốc lương huyết bổ khí.
- Đan Khê nói: có thể dẫn huyết dược tới khí phận mà sinh huyết, đây chính là ý nghĩa dương sinh âm trưởng.Trị tất cả các bệnh về thai sản. Có thể thúc đẩy cái cũ thành cái mới, do đó các sách đều nói có tác dụng ích khí (hành trung khí thì có tác dụng bổ)
- Đan Khê nói: Thiên hành kiện, chuyển động không ngừng nghỉ, cho nên sinh sinh vô cùng, tức là điều lý vậy.
- Thời Trân nói: Phàm bệnh của người ta thì khí trệ mà đuối sức, Hương phụ là quân dược của khí phận. Thần dược lấy Sâm, tá dược lấy Cam thảo, trị hư nhược khiếp sợ quá mức.
- Thời Trân còn nói: Được Sâm, Truật thì bổ khí, được Quy, Địa hoàng thì bổ huyết, được Mộc hương thì tán trệ hoà trung, được Đàn hương thì lý khí tỉnh tỳ, được Trầm hương thì thăng giáng các khí, được Xuyên khung, Thương truật thì tổng giải chư uất, được Chi tử, Hoàng liên thì thăng giáng hoả nhiệt, được Phục thần thì giao tế tâm thận, được Hồi hương, Phá cố chỉ thì dẫn khí quy nguyên, được Hậu phác, Bán hạ thì quyết ủng tiêu trướng, được Tử tô, Thông bạch thì phát hãn tán tà, được Tam lăng, Nga truật thì tiêu tích bào mòn u cục; được Ngải diệp thì trị huyết khí, ôn ấm tử cung. Là tổng tư lệnh của các bệnh về khí, là tiên dược của nữ khoa vậy.
- Nói chung phụ nữ nhiều uất ức, khí hành thì uất giải, do đó uống Hương phụ đặc biệt hiệu quả, không phải chỉ phụ nữ nên dùng mà nam giới cũng nên dùng.
- Lý Sỹ Tài nói: là thuốc để trị tiêu {ngọn bệnh}, riêng chỉ chứng khí thực huyết chưa hư nhiều là nên dùng, nếu không sợ làm tổn hại khí mà gây táo huyết, khỏi bệnh lại dẫn tới tật khác. Thế tục chấp vào câu là tiên dược phụ khoa, tiếc là chưa có phát minh nào đạt tới như vậy.
5. Bào chế
- Bào chế Hương phụ thì bỏ lông, dùng sống thì đi lên trên vùng hung cách, bên ngoài đạt tới bì phu; dùng chín (chế) thì đi xuống dưới can thận, ngoài ra còn thông suốt eo gối.
- Tẩm đồng tiện sao thì nhập huyết phận mà bổ hư.
- Tẩm nước muối sao thì nhập huyết phận mà nhuận táo (hoặc tẩm nước mật sao).
- Tẩm Thanh diêm sao thì bổ thận khí.
- Tẩm rượu sao thì hành kinh lạc.
- Tẩm giấm sao thì tiêu tích tụ (còn liễm khí tán).
- Tẩm nước gừng sao thì hoá đàm ẩm.
- Sao đen {tồn tính} thì có thể chỉ huyết.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
6. Chú ý
Hương phụ kỵ sắt
5. Phối ngũ
Đôi dược Hương phụ & Ngải diệp:
- Ngải diệp ôn kinh chỉ huyết, ôn ấm bào cung tán hàn chỉ thống; Hương phụ khai uất điều kinh, hành khí chỉ thống. Ngải diệp chủ trừ hàn lạnh trầm cố lâu ngày, Hương phụ chủ khai uất tán kết. Hai vị thuốc phối hợp ôn khai, điều kinh tán hàn, lý huyết lợi khí, thông kinh chỉ thống rất tốt.
- Chủ trị cặp Hương phụ & Ngải diệp: Hạ tiêu hư hàn, can uất khí trệ cho tới kinh nguyệt bất điều, bụng dưới lạnh đau, tử cung lạnh không có con, đới hạ không ngừng.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
>>> Cùng xem thêm: ĐẢNG SÂM – Nhân sâm của người nghèo
7. Liều lượng
- Ngải diệp 6~10g, Hương phụ 6~12g.
- Đôi dược này xuất xứ từ “Thọ thế bảo nguyên – Ngải phụ noãn cung hoàn”, phương gồm Ngải diệp 2 lượng, Đương quy 2 lượng, Hương phụ 6 lượng, Ngô thù du, Xuyên khung, Bạch thược, Hoàng kỳ mỗi thứ 2 lượng, Tục đoạn 1 lượng 5 tiền, Sinh địa 1 lượng, Nhục quế 5 tiền.
- Để trị tử cung hư hàn mà không có con, kinh nguyệt bất điều, bụng sườn trướng đau khó chịu, chân tay mệt mỏi, ăn kém, lưng mỏi, đới hạ.
Dịch và tổng hợp từ:
- Bản thảo bị yếu
- Lữ Cảnh Sơn đôi dược
- Baikebaidu
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
Mọi ý kiến đóng góp và thắc mắc xin phép được gửi về:
? Facebook: Tuệ Y Đường
?Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền
?⚕️ Bác sĩ Đoàn Dung
?Địa chỉ: 166 Nguyễn Xiển- Hạ Đình- Thanh Xuân- Hà Nội
?Hotline: 0789.502.555– 0789.503.555- 0789501555
