Ngũ Vị tử tên khoa học là Schisandra là một danh pháp khoa học để chỉ một chi thực vật có hoa. Trong Tiếng Việt người ta gọi nó là chi Ngũ vị tử. Chi này chứa khoảng gần 20 loài cây bụi hay được trồng trong các khu vườn. Các loài cây này có nguồn gốc ở khu vực Đông Á và quả khô của chúng được dùng trong y học.
Quả của Schisandra chinensis được gọi là ngũ vị tử, nghĩa là “quả tạo ra năm vị”, do một thực tế là quả của nó có đủ 5 vị cơ bản: mặn, ngọt, chua, cay, đắng. Trong y học cổ truyền Trung Hoa và một số nước lân cận thì người ta dùng nó để trị nhiều bệnh: chống nhiễm trùng, tăng sức khỏe cho da, điều trị chứng mất ngủ, ho hen, di tinh và háo nước.
Mời các bạn cùng tham khảo vị thuốc này cùng phòng khám đông y Tuệ Y Đường , bài viết được viết bởi bác sĩ Nguyễn Dương
Tính vị Ngũ vị tử
Vị chua, tính ấm
Qui kinh
Qui vào kinh Thận và Phế
Tác dụng và chủ trị
Theo y học hiện đại:
- Tác dụng điều trị nhiễm trùng gan
- Tăng nhãn trường và nhãn lực, đồng thời làm tăng độ nhận biết của xúc giác
- Nước sắc từ thảo dược có khả năng tăng lượng dự trữ glucose và glycogen ở gan, đồng thời làm tăng lactic acid trong cơ thể.
- Tác dụng kích thích một số phần ở hệ thần kinh trung ương.
- Kích thích hoạt động hô hấp thông qua tác động đến hệ thần kinh trung ương.
- Có tác dụng điều trị suy nhược, làm giảm các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, hồi hộp và rối loạn giấc ngủ.
Theo Đông y:
- Tác dụng an thần, thu liễm phế khí, sáp trường, bổ thận, sinh tân chỉ khát.
- Công dụng chữa di tinh, ra mồ hôi trộm, thường xuyên khát nước, miệng khô, suy nhược, hen suyễn, mất nước
>>> Bạn đọc tham khảo thêm: GHẺ CHÀM HOÁ| Kết quả điều trị tại Đông y Tuệ Y Đường
Thành phần hóa học và dược lý hiện đại của Ngũ Vị Tử
Ngũ vị tử – một loại thuốc lâm sàng thường được sử dụng trong nền y học cổ truyền, rất giàu thành phần hóa học, bao gồm lignan, dầu dễ bay hơi, polysaccharides, axit hữu cơ, terpenoid và flavonoid. Nó có giá trị dược liệu cao, được biểu hiện trong điều trị hồi hộp, mất ngủ, đổ mồ hôi tự phát, nóng trong, khát nước, tổn thương chất lỏng, ho mãn tính, hen suyễn, đi tiểu thường xuyên, đái dầm, xuất tinh về đêm, tiêu chảy mãn tính, v.v.
Các nghiên cứu dược lý hiện đại đã phát hiện ra rằng SCF có tác dụng an thần, thôi miên, tiếp thêm sinh lực cho não, giảm đau, chống co giật và chống trầm cảm trong hệ thần kinh trung ương. Trong hệ tiêu hóa, nó có thể điều chỉnh nhu động ruột và bảo vệ gan.
Trong hệ thống miễn dịch, nó có hiệu quả trong việc chống lại các khối u và vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV), đồng thời cũng có tác dụng bảo vệ hệ thống tim mạch, phổi và thận, giảm lượng đường trong máu, thúc đẩy sinh sản, ức chế vi khuẩn, chống tăng prolactin máu và loãng xương, và bảo vệ chống lại tổn thương phôi và tổn thương võng mạc.
Bảo vệ gan
Gomisin A làm tăng hoạt động của microsome của: cytochrom B5, P450, NADPH cytochrom C reductase, N-demethylase aminophenazone, 7-ethoxycoumarin O-deethylase và làm giảm hoạt động của 3,4-dibenzopyrene hydroxylase; đồng thời đẩy nhanh sự tăng sinh của tế bào gan, mạng lưới nội chất và dòng chảy của gan. γ-schisandrin tăng nồng độ Glutathione của ty thể; tăng nồng độ Vitamin C trong gan ở động vật thử nghiệm. Hơn nữa, schisandrin B cũng đã được chứng minh là có khả năng bảo vệ chống lại tổn thương oxy hóa đối với các mô gan.
Mọi ý kiến đóng góp ý vui lòng liên hệ số hotline: 0789.503.555 để được tư vấn hỗ trợ.
Ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương
Dibenzocyclooctadiene lignans được coi là chất bảo vệ chống lại sự chết tế bào thần kinh và suy giảm nhận thức trong các rối loạn thần kinh. Ngoài ra, các polysaccharide cũng đóng một vai trò quan trọng bằng cách nâng cao mức độ dẫn truyền thần kinh trong hệ thần kinh trung ương.
Chiết xuất Ngũ vị tử cải thiện khả năng học hỏi và ghi nhớ, gián tiếp tăng cường sự tỉnh táo, cải thiện sự tập trung và hoạt động trí óc; được sử dụng làm chất bổ trợ trong điều trị bệnh Alzheimer, Parkinson, Meniere và ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý); đồng thời thể hiện hoạt tính chống trầm cảm mà không gây buồn ngủ.
Người ta đã chứng minh rằng schisandrin- hợp chất chiếm ưu thế trong chiết xuất từ quả Ngũ vị tử, tạo ra hoạt tính sinh học có tác dụng an thần và thôi miên có lợi, thông qua điều chỉnh hệ thống serotonergic
Tác dụng chống oxy hóa của Ngũ vị tử trong các bệnh thần kinh
Căng thẳng là một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương thần kinh và thoái hóa thần kinh. Hơn nữa, do thực tế là các chất chống oxy hóa không thể dễ dàng xâm nhập vào hàng rào máu não, nên mô não đặc biệt nhạy cảm với căng thẳng oxy hóa. Các cặp hóa chất có thể oxy hóa/khử, bao gồm thioredoxin khử/thioredoxin oxy hóa, glutathione/glutathione disulfide và NAD + /NADH (và NADP/NADPH), xác định tiềm năng oxy hóa khử tổng thể của một tế bào.
Ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh Ngũ Vị Tử tham gia vào các quá trình bệnh lý của đột quỵ (bao gồm tổn thương do thiếu máu cục bộ-tái tưới máu) và các tổn thương não khác Việc sản xuất các loài oxy phản ứng (ROS) tăng nhanh và lấn át các biện pháp phòng vệ chống oxy hóa. Schisandrin B làm suy yếu Doxorubicin gây ra rối loạn chức năng tim thông qua tác dụng chống oxy hóa và chống viêm. Schisandrin B đã được chứng minh là có khả năng bảo vệ chống lại tổn thương oxy hóa ở các mô gan, tim và não ở loài gặm nhấm.
>>> Bạn đọc tham khảo thêm: Kết quả điều trị bệnh nhân Viêm da tiết bã [3]
Ngũ vị tử ảnh hưởng đến hệ hô hấp
Chiết xuất từ trái cây Ngũ vị tử có thể được ứng dụng như một loại thuốc chống hen suyễn vì chúng làm giảm phản ứng quá mức của đường thở, mức độ immunoglobuline E và sự xâm nhập tế bào miễn dịch ở chuột mắc bệnh hen suyễn.
Kết quả cũng gợi ý rằng chất chiết xuất từ trái cây có thể được sử dụng như một loại thuốc bổ sung hoặc thay thế cho glucocorticoid. Ngoài ra, chiết xuất cũng làm giảm tần suất ho và viêm phổi ở chứng quá mẫn cảm do ho gây ra ở chuột lang do tiếp xúc với khói thuốc lá. Lignans được chỉ định là hợp chất có khả năng chịu trách nhiệm cho hoạt động này.
Các tác dụng khác của Ngũ vị tử
- Kháng khuẩn: Tinh dầu và chiết xuất từ Ngũ vị tử cho thấy tác dụng kháng khuẩn chống lại vi khuẩn Gram dương (Staphylococcus cholermidis, S.aureus, Bacillussubtilis) và Gram âm (Chlamydia pneumoniae, C.trachomatis, E.coli, Pseudomonas aeruginosa, Proteus vulgaris).
- Chống virus: Schisandrin B và deoxyschisandrin ức chế chọn lọc hoạt động DNA polymerase liên quan đến phiên mã ngược của HIV-1.
- Chống béo phì: Chất chiết xuất từ quả Ngũ vị tử ức chế sự biệt hóa preadipocyte và quá trình tạo mỡ trong tế bào nuôi cấy, dẫn đến giảm trọng lượng cơ thể và khối lượng mô mỡ ở chuột béo phì trong chế độ ăn nhiều chất béo.
- Bảo vệ tim mạch: Chiết xuất trái cây và lignans của nó có tác dụng bảo vệ tim mạch bằng cách kiểm soát nhiều con đường truyền tín hiệu liên quan đến các quá trình sinh học khác nhau, chẳng hạn như co bóp mạch máu, xơ hóa, viêm, stress oxy hóa và chết theo chương trình.
- Điều hòa miễn dịch: Phần polysaccharide cải thiện trọng lượng của các cơ quan miễn dịch, tăng cường hoạt động của đại thực bào phúc mạc, thúc đẩy sự hình thành hemolysin và tăng chuyển đổi tế bào lympho.
- Chống viêm: Cơ chế dựa trên sự ức chế hoạt động của nitric oxide và sản xuất prostaglandin bằng cách kích thích giải phóng cyclooxygenase 2 và ức chế biểu hiện của nitric oxide synthase.
Thông qua bài viết trên, quý độc giả đã phần nào hiểu biết rõ thêm về tác dụng mà vị thuốc Ngũ Vị Tử mang lại. Tại Tuệ Y Đường, Ngũ Vị Tử thường xuyên được sử dụng đã đem lại những hiệu quả điều trị bất ngờ trong quá trình điều trị. Ngũ Vị Tử cũng là 1 trong những vị thuốc được PK TUỆ Y ĐƯỜNG sử dụng trong điều trị bệnh khá nhiều, nên có vấn đề gì cần thắc mắc, mời các bạn để lại câu hỏi.
