Bệnh phong thấp (phong tê thấp) là một căn bệnh khá phổ biến và rất nguy hiểm gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Vì vậy, hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là việc cần thiết với bất cứ ai.
1. Bệnh phong thấp là gì?
Theo cuốn sách “Bệnh phong thấp và bệnh gút” của tác giả He Jian – De Hong (Nhà xuất bản Hà Nội), bệnh phong thấp là bệnh miễn dịch tự thân mãn tính.
Bên cạnh đó, Tây y và Đông y định nghĩa bệnh phong thấp hoàn toàn khác nhau. Đối với Tây y, phong thấp với tên tiếng Anh rheumatism thường có nghĩa là đau nhức các khớp xương và các bộ phận các của hệ vận động do chứng tự miễn dịch gây nên.
Còn theo Đông y, phong thấp hay tý chứng là do cơ thể yếu dẫn đến bị “Phong, Thấp, Nhiệt và Hàn” xâm nhập cơ nhục, kinh lộ và khớp xương làm tổn thương tâm và huyết mạch dẫn đến tình trạng đau nhức, tê bì ở khớp xương, chân tay.
Cho dù là định nghĩa nào, triệu chứng chủ yếu của bệnh vẫn là tình trạng đau nhức và sưng tấy ở nhiều khớp trong cơ thể. Bệnh nhân có thể bị tê nhức chân tay và co cứng khớp mỗi buổi sáng thức dậy. Đôi khi còn gây ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng.
2. Nguyên nhân gây bệnh phong thấp
Cho đến nay, nguyên nhân gây phong thấp vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, bệnh có thể là do các nguyên nhân phản ứng miễn dịch tự thân sau đây gây ra.
- Yếu tố di truyền: Theo một số nghiên cứu đã phát hiện tỷ lệ dương tính của gen HLA-DK4 ở những người mắc bệnh phong thấp chiếm 40 – 71%. Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng cho biết hai gen nhạy cảm như PTPN22 và PADI4 cũng có liên quan đến sự khởi phát của bệnh phong thấp;
- Yếu tố truyền nhiễm: Chưa có bằng chứng chính xác nhưng các nhà nghiên cứu nghi ngờ sự xâm nhập của vi khuẩn, vi rút truyền nhiễm vào tổ chức xương khớp chính là nguyên nhân gây bệnh phong thấp. Một số loại vi sinh vật như vi rút cúm, vi rút Epstein-Barr, Parvovirus B19,… có thể tấn công khớp và gây viêm;
- Thay đổi hormone: Theo một số thông tin, tỷ lệ người mắc bệnh phong thấp ở nữ giới thường cao hơn nam giới. Đặc biệt là phụ nữ trước hoặc sau khi bước sang thời kỳ mãn kinh thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn cánh mày râu có cùng độ tuổi. Nguyên nhân có thể là do sự thay đổi nồng độ hormone sinh dục ở nữ và nam khác nhau.
Ngoài các yếu tố này, nguyên nhân gây bệnh phong thấp có thể là do chấn thương hoặc mắc các bệnh lý về xương khớp. Ngoài ra, các yếu tố như thuốc lá hoặc tinh thần bị kích thích cũng có thể là điều kiện thuận lợi làm tăng khả năng bị bệnh.
3. Triệu chứng của bệnh phong thấp
Bệnh phong tê thấp một khi đã xuất hiện thường gây ra nhiều biến chứng tật nguyền ngay cả khi bệnh nhân đã tích điều trị. Chính vì vậy, để ngăn ngừa tai biến có thể xảy ra, người bệnh cần nắm rõ triệu chứng lâm sàng của bệnh ngay từ đầu.
Dưới đây là một số triệu chứng nhận biết của bệnh phong thấp:
- Đau nhức xương khớp: Thông thường, triệu chứng đau nhức xương khớp do phong thấp gây ra thường không xuất hiện đột ngột. Cơn đau diễn ra âm ỉ ngay cả khi bệnh nhân vận động hoặc bất động. Bên cạnh đau còn kèm theo biểu hiện sưng tấy ở các khớp cổ tay, bàn tay, ngón tay và chân,… Trong một số trường hợp nặng, phong thấp có thể gây co cứng khiến các khớp không thể gập duỗi được. Đồng thời, bệnh còn gây biến dạng ngón tay kiểu như “cánh hoa bị bẻ cong” hoặc cổ ngỗng”;
- Xuất hiện hạt dưới da: Có khoảng 15 – 25% những người bị bệnh phong tê thấp đều có thể sờ thấy dưới da xuất hiện những hạt nhỏ có kích thước từ 0,2 – 0,3 cm. Người bệnh có thể tìm thấy hạt dưới da ở những vùng da ở gót chân, khủy tay và đầu gối. Đôi khi, chúng còn xuất hiện ở các cơ quan nội tạng như tổ chức phổi, màng tim, não,…;
- Tê cứng buổi sáng: Phong thấp thường dẫn đến tình trạng co cứng xương khớp, gây khó khăn trong việc co duỗi, nhất là vào buổi sáng mới thức dậy. Người bệnh có thể cảm thấy khó khăn trong việc di chuyển. Đôi khi không thể thực hiện các sinh hoạt thường chí, thậm chí nhiều bệnh nhân không thể tự mặc quần áo hoặc chải đầu;
- Hội chứng giảm tiết dịch: Khi bị phong thấp người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng như khô miệng, khô mắt,…
Ngoài các triệu chứng nêu trên, bệnh nhân còn gặp phải biểu hiện như tim đập nhanh, loạn nhịp, khó thở, thiếu máu hoặc đau nhức ở phần tay,… Khi gặp phải các triệu chứng trên, bạn nên nhanh chóng tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra sức khỏe, từ đó có những phác đồ điều trị phù hợp.
>>> Mời bạn đọc thêm: PHẢN HỒI CỦA BỆNH NHÂN VIÊM QUANH KHỚP VAI SAU 2 TUẦN TRỊ LIỆU TẠI TUỆ Y ĐƯỜNG
4. Bệnh phong thấp có nguy hiểm không?
Bệnh phong thấp hay còn gọi là phong tê thấp là chứng bệnh viêm đa khớp dạng thấp, gây tổn thương đến nhiều cơ quan. Đặc biệt là hệ các khớp xương gây ra hiện tượng thoái hóa, tổn thương phần sụn tại các đầu xương.
Phong tê thấp ảnh hưởng nghiêm trọng đến cột sống, hệ thần kinh và khiến các cơ khớp luôn ở tình trạng tấy đỏ, đau nhức… Cơn đau trở nên dữ dội hơn khi thay đổi thời tiết, duy trì thói quen xấu hoặc khi xảy ra va chạm, tai nạn.
Bệnh phong thấp được coi là một trong những bệnh xương khớp nhóm nguy hiểm bởi bệnh có thể mang theo nhiều biến chứng khôn lường. Ban đầu bệnh có thể chỉ gây nhức mỏi chân tay, thoái hóa khớp gối dẫn tới tình trạng đau nhức, tê buốt thời gian dài có nguy cơ dẫn tới bại liệt, teo cơ, tàn phế suốt đời.
5. Phân loại bệnh phong thấp
Theo y học cổ truyền, phong tê thấp được chia thành nhiều dạng và thể trạng bệnh khác nhau. Mỗi dạng bệnh lại có biểu hiện khác nhau. Sau đây là toàn bộ những thể phong thấp thường gặp:
- Phong tý: Còn được gọi là hành tý, thể này do huyết mạch bị thương tổn, đau khắp cơ thể, các khớp đau nhức không co duỗi vận động được, khớp đau sưng đỏ kèm theo chứng đau đầu.
- Thấp độc lưu chú: Đây là thể bệnh phong thấp hay thấp đàm lưu chú. Bệnh thường phát ở đùi chân hoặc ở một vài nơi sưng đau, nhẹ thì có màu tía, nặng có màu đen, vỡ chảy chảy nước không lành.
- Chứng thống phong (gút): Do uống rượu quá nhiều hoặc do khí huyết bị hư gây bệnh. Thể này khiến thân thể đau nhức, chỗ đau chuyển màu xanh, đau như lửa đốt
- Kê qua phong: Bệnh thể này thường gặp ở phụ nữ, do sau khi đẻ tắm rửa nước lạnh hoặc do phong hàn thâm nhập, gân mạch không được nuôi dưỡng. Biểu hiện toàn thân gân mạch co quắp, tay chân co như móng gà.
- Hạc tất phong: Biểu hiện gối sưng to, đau nhức xương khớp không thể co duỗi được.
- Thấp thũng: Cơ thể sưng từ lưng xuống chân, tê bì, cơ thể mệt mỏi.
- Bệnh phong thấp thể thấp cước khí: Do khí thấp xâm nhập, hai chân sưng phù, trường hợp nặng chạy đến tim thì cực kỳ khó trị.
- Chứng thiên khô (thiên phong): Dấu hiệu thể này là tay chân không thể cử động, liệt nửa người, teo chi, gân xương đau buốt. Sau một thời gian thân thể gầy gò, chân to phù nề, đổ mồ hôi lạnh màu vàng, sốt.
- Bệnh phong thấp – chứng dưỡng phong: Là bệnh da bị viêm ngứa, chảy nước. Do bế tắc kinh lac, da thịt không được bồi bổ, huyết khô gặp phong hỏa sinh bệnh.
- Phong thấp thể nhiệt: Phong thấp thể nhiệt là tifh trạng các khớp ngón chân, tay bị đau nhức, lưng vai nặng nề, thấp nhiệt dồn xuống chân thì gây phù nề
>>> Có thể bạn quan tâm: THOÁI HÓA CỘT SỐNG: PHẢN HỒI BỆNH NHÂN SAU 7 NGÀY TRỊ LIỆU
6. Cách phòng tránh bệnh phong thấp
Hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh sẽ giúp chúng ta phòng tránh và chữa bệnh tốt hơn. Hãy chú ý thực hiện những điều sau đây để phòng ngừa phong tê thấp hiệu quả:
- Chế độ ăn hợp lý, khoa học, tuyệt đối tránh các loại đồ ăn nhanh, chứa nhiều dầu mỡ, tăng khẩu phần rau xanh, trái cây hàng ngày, bổ sung các loại thực phẩm chứa hàm lượng canxi cao giúp xương luôn khỏe mạnh.
- Để tránh bệnh phong thấp cần luyện tập thể dục, thể thao thường xuyên. Vận động là cách làm tăng sự dẻo dai của xương khớp, hạn chế quá trình lão hóa. Đối tượng dân văn phòng, thợ kỹ thuật, lái xe… là nhóm đối tượng thường xuyên mắc bệnh.
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi trời trở gió, lạnh.
- Muốn tránh bị bệnh phong thấp cần hạn chế sử dụng bia rượu và các chất kích thích, phá hủy cấu trúc tế bào, gây tình trạng hẹp mao mạch và gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm khác.
- Tránh khuân, vác đồ vật nặng, cồng kềnh để tránh việc làm tổn thương các khớp xương. Mang vác, sinh hoạt đúng tư thế.
- Khám sức khỏe 6 tháng/ lần để kịp thời phát hiện và điều trị các căn bệnh có thể xảy đến.
7. Điều trị bệnh phong thấp
Những cách điều trị bệnh hiện nay gồm có:
7.1. Điều trị bằng Tây y
Sử dụng chủ yếu là các thuốc kháng viêm, chống sưng, giảm đau, ức chế miễn dịch đồng thời rèn luyện các bài tập vật lý trị liệu, chế độ dinh dưỡng nghỉ ngơi phù hợp để mau chóng hồi phục khả năng vận động của xương khớp. Các phương pháp điều trị bệnh phong thấp từ Tây y như sau:
- Nhóm thuốc giảm đau, chống viêm: Cox-2 inhibitors, Steroids, NSAIDs
- Thuốc ức chế miễn dịch: Methotrexate
- Vật lý trị liệu: xoa bóp, bấm huyệt, massage, châm cứu
- Nghỉ ngơi điều độ, ăn uống khoa học tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
7.2. Điều trị bằng y học cổ truyền
- Bài thuốc từ cây trinh nữ: Sử dụng 200gr rễ cây trinh nữ kèm với 100gr rễ cây lá lốt, 10gr quế chi và 10gr gừng khô. Đem rửa sạch dược liệu và sắc lấy nước uống hàng ngày. Áp dụng bài thuốc một thời gian sẽ thấy các triệu chứng bệnh cải thiện rõ rệt.
- Bài thuốc từ muối và quế chi: Lấy 1 thìa muối cùng 1 thìa quế chi hòa tan vào chậu nước ấm. Sau đó ngâm các khớp xương bị sưng đau trong khoảng 15 phút. Bài thuốc này giúp giảm sưng đau, cứng khớp vô cùng hiệu quả.
- Chữa bệnh phong thấp bằng ngải cứu: Lấy một nắm ngải cứu và muối hạt to trộn với nhau đặt vào giấy bạc và đốt bên dưới. Hơ khớp xương bị đau vào khói từ thảo dược tỏa ra giúp thư giãn, giảm đau, giảm tê bì cực kỳ tốt.
7.3. Một số mẹo trị phong thấp
Chữa bệnh phong thấp bằng cây thuốc nam cũng được khá nhiều người bệnh biết đến và sử dụng rộng rãi. Đa phần, nguyên liệu được sử dụng chữa bệnh phong thấp là các thảo dược có tính kháng viêm, kháng khuẩn tự nhiên lành tính, an toàn và hầu như không mang lại những tác dụng phụ.
Tuy nhiên, tùy vào nguyên nhân gây bệnh cũng như mức độ nghiêm trọng của triệu chứng mà loại thuốc và liều dùng ở mỗi người thường không giống nhau. Mặt khác, phương pháp chữa bệnh phong thấp bằng mẹo vặt dân gian chỉ phù hợp với các bệnh lý ở mức độ nhẹ hoặc đang ở giai đoạn khởi phát.
Một số mẹo vặt dân gian đẩy lùi các triệu chứng của bệnh phong thấp:
7.3.1. Sử dụng lá lốt
Thân và lá lốt có chứa nhiều thành phần tinh dầu, ancaloit có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau. Song song, theo sự ghi nhận của giới y học cổ điển, lá lốt có vị cay, mùi nồng, tính ấm, có tác dụng trừ phong, hạ khí, ôn trung, tán hàn,…
Cách thực hiện: Đem một nắm lá lốt tươi rửa sạch qua nhiều lần nước sạch rồi cho vào nồi cùng với 2 chén nước lọc. Tiến hành đun sao cho lượng nước cô đặc lại còn khoảng 1 chén. Chắt lọc lấy phần nước sắc và chia thành hai phần nhỏ để sử dụng hết trong ngày.
7.3.2. Sử dụng ngải cứu
Trong cây ngải cứu có chứa nhiều thành phần hoạt chất có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, giảm đau. Bên cạnh đó, loại thảo dược này còn có tác dụng thanh nhiệt cơ thể, lưu thông khí huyết, tán huyết, chữa mụn nhọt, đau nhức xương khớp,… Với những đặc tính vừa được liệt kê, ngải cứu hoàn toàn có khả năng đẩy lùi các triệu chứng do bệnh phong thấp gây nên.
Cách thực hiện: Đem một nắm cây ngải cứu rửa qua nhiều lần với nước sạch rồi vớt ra để ráo. Cho toàn bộ lá ngải cứu đã được làm sạch vào trong chảo nóng cùng với 1 – 2 thìa muối hạt và tiến hành sao nóng. Cho hỗn hợp đã sao vào trong túi vải và đem chườm lên vị trí bị viêm, đau nhức. Áp dụng mỗi ngày 2 – 3 lần.
7.3.3. Sử dụng cần tây
Trong Y học cổ truyền, cây cần tây có vị ngọt, hơi đắng, tính bình, có tác dụng trừ phong thấp, cầm máu, thanh lọc cơ thể, mát gan, hỗ trợ cải thiện hệ thần kinh. Trong khi đó, trong y học hiện đại, thành phần hoạt chất polyacetylene chiếm khá lớn – đây là một hoạt chất có tác dụng kháng viêm, cải thiện tình trạng sưng, tê bì tay chân.
Cách thực hiện: Mỗi lần sử dụng 150 gram cần tây khô (gồm cả rễ, thân và lá) cho vào ấm cùng với 3 chén nước. Tiến hành sắc thuốc trên ngọn lửa nhỏ còn khoảng 2 chén thuốc thì tắt bếp. Chắt lọc lấy phần nước, loại bỏ phần bã và chia đều thành 3 lần sử dụng hết trong ngày.
Ngoài việc sử dụng thuốc tân dược làm giảm triệu chứng đau và sưng khớp do bệnh phong thấp gây nên, người bệnh cũng có thể kết hợp với liệu pháp nóng và lạnh – đây cũng chính là phương pháp chữa bệnh phong thấp tại nhà khá đơn giản. Liệu pháp chườm nóng sẽ giúp làm dịu các cơn đau cơ, gân và khớp, trong khi đó, liệu pháp chườm lạnh giúp làm giảm tình trạng viêm và sưng khớp.
Các bước thực hiện như sau:
- Chuẩn bị một túi nước nóng trong một cái khăn sạch và một túi đá lạnh trong một khăn sạch khác;
- Đặt túi chườm lạnh tại ngay vị trí đau trong vòng 3 phút. Sau khi hết thời gian thay thế bằng túi chườm lạnh vào ngay vị trí ban đầu khoảng 1 phút;
- Lặp lại động tác từ 10 – 15 phút. Thực hiện mỗi ngày 2 lần vào mỗi buổi sáng và tối trước khi đi ngủ.
8. Lời khuyên của chuyên gia
Để đẩy lùi nhanh chóng bệnh phong thấp cũng như phòng ngừa bệnh tật tái phát trở lại, người bệnh cần lưu ý đến một số vấn đề sau:
- Nghỉ ngơi và xây dựng chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng chính là cách tốt nhất giúp làm giảm triệu chứng đau nhức xương khớp do phong thấp gây ra;
- Từ bỏ việc sử dụng thuốc lá, rượu, bia hay các chất kích thích khác. Bởi chúng có khả năng khiến bệnh phong thấp càng trở nên nghiêm trọng hơn;
- Người bệnh phong thấp không nên tắm nước quá lạnh. Việc này có thể khiến giảm thân nhiệt, hệ tuần hoàn máu bị ảnh hưởng và có khả năng gây nên các biến chứng nghiêm trọng;
- Không nên vận động thể dục thể thao quá mạnh hoặc làm việc quá sức. Điều này có khả năng làm ảnh hưởng đến sức khỏe của xương khớp;
- Thực hiện một số bài tập chuyên biệt hỗ trợ điều trị phong thấp. Các bài tập này giúp đả thông khí huyết, giúp máu lưu thông dễ dàng và giúp tăng cường sức đề kháng cho xương khớp, làm tăng khả năng bình phục;
- Biết cân bằng giữa cuộc sống và công việc. Không nên làm việc quá sức. Luôn giữ cho tinh thần được thoải mái;
- Khi cơ thể có dấu hiệu của bệnh phong thấp, bạn nên nhanh chóng thu xếp thời gian, tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để tiến hành thăm khám và có những biện pháp điều trị phù hợp.
>>> HOTLINE TƯ VẤN BỆNH CƠ XƯƠNG KHỚP: 0789.501.555
Tóm lại, bệnh phong thấp là bệnh xương khớp điển hình, có xu hướng tăng cao, đặc biệt là người trung niên, người cao tuổi. Căn bệnh này không chỉ làm ảnh hưởng đến chức năng của xương khớp mà còn gây suy giảm khả năng miễn dịch của nhiều cơ quan khác. Chính vì vậy, người bệnh cần nhanh chóng tiến hành thăm khám và có những phác đồ điều trị phù hợp để đẩy lùi bệnh tật.
Thông tin bài viết mang tính chất tham khảo, không thể thay thế tư vấn từ bác sĩ chuyên môn.
Đặt lịch thăm khám tại:
? Facebook: Tuệ Y Đường
?⚕️ Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền
?⚕️ Bác sĩ Đoàn Dung
?Địa chỉ: 166 Nguyễn Xiển – Hạ Đình – Thanh Xuân – Hà Nội
?Hotline: 0789.501.555 – 0789.502.555 – 0789.503.555
