Chậm con là một đề tài mà rất nhiều ông bố, bà mẹ quan tâm. Đặc biệt trong thời đại ngày nay, do công việc môi trường biến đổi nhiều nên tình trạng chậm con càng ngày càng phổ biến và cấp thiết hơn bao giờ hết. Vậy chậm con là do đâu, những nguyên nhân nào gây chậm con và cách khắc phục như nào?
Mời các bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây: Bài viết được tham vấn bởi bác sĩ CKII Trần Thu Huyền – Bác sĩ phụ trách chuyên môn, trưởng phòng khám Đông Y Tuệ Y Đường chia sẻ.

A. Chậm con theo Y HỌC HIỆN ĐẠI

Hiếm muộn là gì?

Hiếm muộn  nói giảm nói tránh là chậm con theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là tình trạng một cặp vợ chồng không thể có thai sau một năm chung sống, giao hợp thường xuyên và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Nếu người vợ trên 35 tuổi, thời gian này được rút ngắn lại chỉ còn 6 tháng.

Theo các chuyên gia, khoảng 85% phụ nữ sẽ thụ thai tự nhiên trong vòng 12 tháng đầu tiên. Trong 3 tháng đầu có quan hệ tình dục không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào thì khả năng sinh sản là 25%. Tỷ lệ này sẽ giảm xuống còn 15% trong 9 tháng còn lại.

Vì vậy với những cặp vợ chồng đang mong con và đã cố gắng trong ít nhất một năm mà vẫn chậm con thì nên đi khám chuyên khoa càng sớm càng tốt, việc điều trị không nên trì hoãn vì càng lớn tuổi chức năng sinh sản sẽ càng suy giảm.

Hiếm muộn (chậm con) có thể được phân thành hai loại gồm hiếm muộn nguyên phát và thứ phát. Trong đó, hiếm muộn thứ phát là trường hợp hai vợ chồng đã có thai ít nhất một lần. Hiếm muộn nguyên phát là trường hợp vợ chồng chưa từng có thai lần nào.

Nguyên nhân hiếm muộn, chậm con

Nguyên nhân xuất phát từ vợ và chồng, có khoảng 40% nguyên nhân đến từ vợ, 40% nguyên nhân đến từ chồng, còn lại đến từ cả hai vợ chồng hoặc hiếm muộn không rõ nguyên nhân.

Một số nguyên nhân gây ra tình trạng chậm con ở nữ giới:

• Rối loạn phóng noãn;
• Lạc nội mạc tử cung;
• Suy buồng trứng sớm;
• Viêm vùng chậu;
• Tắc nghẽn ống dẫn trứng;
• Các bất thường khác về ống dẫn trứng, tử cung, như polyp tử cung, u xơ tử cung, tắc ống dẫn trứng, tử cung dị dạng, chít hẹp hay dính cổ tử cung…;
• Tăng prolactin máu.

Một số nguyên nhân gây ra tình trạng chậm con ở nam giới:

• Chất lượng và số lượng tinh trùng không đảm bảo;
• Bệnh tật và quá trình điều trị: Giãn tĩnh mạch thừng tinh, các bệnh nhiễm trùng, xuất tinh ngược dòng, u bướu, tinh hoàn ẩn, mất cân bằng hormone, khiếm khuyết ở 2 ống dẫn tinh, trục trặc khi quan hệ tình dục (rối loạn cương dương, xuất tinh sớm…), bệnh Celiac, sử dụng thuốc (điều trị ung thư, điều trị loét, viêm khớp…), phẫu thuật (thắt ống dẫn tinh, phẫu thuật bìu, tinh hoàn, tuyến tiền liệt…), kháng thể kháng tinh trùng…;
• Bệnh lý di truyền: Hội chứng Klinefelter (47, XXY), mất đoạn nhỏ nhiễm sắc thể Y, bất sản ống dẫn tinh 2 bên…;
• Nguyên nhân môi trường: Tiếp xúc quá nhiều với môi trường nhiệt độ cao hoặc môi trường chứa nhiều hóa chất công nghiệp làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng;
• Lối sống và các nguyên nhân khác: Thiếu vận động, dùng nhiều thức ăn nhanh, sử dụng ma túy, uống rượu, hút thuốc lá…

Kết quả điều trị của bệnh nhân Rối loạn kinh nguyệt

Dấu hiệu nhận biết tình trạng hiếm muộn, chậm con

Cả nam giới và nữ giới đều có thể gặp vấn đề về khả năng sinh sản. Dấu hiệu cảnh báo hiếm muộn nam có thể bao gồm:

• Tinh hoàn bị nhỏ lại hoặc teo;
• Ham muốn về tình dục có sự thay đổi;
• Tinh hoàn có sưng đau, nổi cục;
• Gặp các vấn vấn đề về cương dương hoặc xuất tinh…

Sự thay đổi của kinh nguyệt hay các bất thường về nội tiết tố có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý liên quan đến chậm con ở nữ bao gồm:

• Kinh nguyệt thất thường, lượng kinh nguyệt nhiều, thời gian kéo dài hoặc ngắn hơn;
• Vô kinh;
• Có thay đổi về ham muốn tình dục;
• Thay đổi về da, nổi mụn trứng cá;
• Tăng cân;
• Đau khi quan hệ tình dục;
• Xuất huyết âm đạo bất thường;
• Khí hư bất thường…

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khả năng sinh sản của nam giới và nữ giới giảm dần theo tuổi. Đối với phụ nữ, khả năng sinh sản giảm dần khi bước sang độ tuổi 30, và giảm nhanh sau 35 tuổi, đến tuổi 40 cơ hội có thai của phụ nữ giảm đi một nửa. Lý do là khi phụ nữ lớn tuổi thì số lượng và chất lượng noãn ở hai bên buồng trứng bị suy giảm đáng kể.

Tuổi ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, một phần do chất lượng của noãn được phóng thích bị suy giảm. Ở độ tuổi 40, khoảng 75% tổng số noãn bị bất thường về nhiễm sắc thể, điều này làm giảm cơ hội mang thai và tăng nguy cơ sảy thai. Dưới đây là một vài con số thể hiện mối quan hệ giữa tuổi của người phụ nữ và khả năng sinh sản:

• Cơ hội thụ thai hàng tháng giảm từ 20% đối với phụ nữ ở độ tuổi 30 xuống còn 5% cho phụ nữ ở độ tuổi 40.
• Nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể ở thai nhi tăng từ 1/385 đối với phụ nữ ở độ tuổi 30 lên đến 1/63 cho phụ nữ ở độ tuổi 40.
• Việc sảy thai xảy ra ở <10% phụ nữ có độ tuổi 20, trong khi điều này xảy ra ở >50% phụ nữ trên 42 tuổi.

Ở nam giới, sự giảm khả năng sinh sản bắt đầu muộn hơn và khó nhận thấy hơn nhưng vẫn âm thầm diễn ra. Người chồng trên 45 tuổi thì thời gian để người vợ có thai kéo dài gấp 5 lần thời gian của những người đàn ông độ tuổi 20.

Vì vậy với những cặp vợ chồng đang bị chậm con không nên trì hoãn thời gian thăm khám quá lâu, tránh bỏ lỡ thời gian vàng trong điều trị để đạt được kết quả tốt nhất. Với những cặp vợ chồng dưới 35 tuổi và đang cố gắng có con trong ít nhất một năm, hoặc trên 35 tuổi đã cố gắng có con trong 6 tháng mà không có kết quả nên đến gặp các bác sĩ chuyên khoa hỗ trợ sinh sản để được tư vấn và thăm khám hiếm muộn.

Phương pháp chẩn đoán hiếm muộn, chậm con

Để chẩn đoán hiếm muộn, tùy vào mỗi trường hợp bác sĩ sẽ đưa ra những chỉ định xét nghiệm khác nhau để đảm bảo chẩn đoán chính xác bệnh cũng như kiểm tra sự đáp ứng thuốc của cơ thể với phác đồ điều trị.

Để chẩn đoán hiếm muộn nữ có các phương pháp chẩn đoán như:

1. Xét nghiệm cơ bản: Các xét nghiệm cơ bản để chẩn đoán hiếm muộn nữ bao gồm: Xét nghiệm miễn dịch, xét nghiệm AMH, xét nghiệm Chlamydia, xét nghiệm tuyến giáp (TSH, T3, FT4), xét nghiệm nội tiết FSH, LH, E2, Prolactin, P4, xét nghiệm sàng lọc ung thư cổ tử cung và ung thư vú.

2. Siêu âm cần thiết: Siêu âm phụ khoa, siêu âm đếm nang thứ cấp, siêu âm theo dõi sự phát triển của nang noãn, siêu âm bơm nước buồng tử cung.

3. Chụp X-quang tử cung – vòi trứng (HSG) được sử dụng để đánh giá sự thông thương của các ống dẫn trứng.

4. Nội soi buồng tử cung thường được áp dụng để quan sát buồng tử cung, giúp chẩn đoán và điều trị các bất thường ở tử cung. Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến vô sinh hoặc thất bại làm tổ nhiều lần.

Chậm con có chữa được không?

Hiếm muộn (chậm con) có chữa được không là điều mà nhiều cặp vợ chồng quan tâm, hiện nay với sự phát triển của y học hiện đại, phần lớn những bệnh lý dẫn đến hiếm muộn con hoàn toàn có thể điều trị nếu được chẩn đoán kịp thời.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thành công khi chữa trị hiếm muộn bao gồm:Độ tuổi của người phụ nữ, thời điểm bắt đầu điều trị càng sớm (tuổi càng trẻ) thì khả năng thành công càng cao. Thứ 2 là các bệnh lý, và sức khỏe của vợ chồng trước khi thực hiện chữa trị. Thứ 3 là trình độ, chuyên môn của đội ngũ chuyên gia hỗ trợ sinh sản, trang thiết bị và phòng Lab đạt tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Bên cạnh đó cần phác đồ cá thể hóa theo từng tình trạng của mỗi cặp vợ chồng và chăm sau sức khỏe sau tiến hành điều trị bệnh kỹ lưỡng.

Vì vậy các cặp vợ chồng đang mong con nên chủ động thăm khám sớm, và một điều quan trọng là nên giữ tinh thần lạc quan, chủ động chia sẻ những vấn đề mình đang gặp phải và những lo lắng với bác sĩ điều trị, kiên trì với phác đồ và niềm tin vào bản thân và bác sĩ vì hiếm muộn chỉ là chậm và khó có con hơn so với những cặp vợ chồng bình thường khác chứ không phải không thể có con.

Biện pháp phòng ngừa hiếm muộn như thế nào?

Hiện nay hiếm muộn được xem là căn bệnh nguy hiểm xếp thứ 3 chỉ sau ung thư và tim mạch vì vậy phòng ngừa hiếm muộn như thế nào luôn được các cặp vợ chồng hay người trong độ tuổi sinh sản quan tâm.

Việc phòng tránh có thể được thực hiện trong việc thay đổi các thói quen hằng ngày cụ thể như:

• Thực hiện lối sống lành mạnh, không lạm dụng rượu bia, các đồ uống thực phẩm chứa cồn hay các chất kích thích, không sử dụng thuốc lá.
• Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao để có sức khỏe tốt và nâng cao đề kháng.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, ăn thực phẩm tốt cho sức khỏe, hạn chế ăn quá nhiều đường, muối, các thực phẩm chứa nhiều chất bảo quản và đồ ăn quá nhiều dầu mỡ.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường độc hại, ô nhiễm, làm việc ở môi trường tiếp xúc với chất hóa học cần đồ bảo hộ kỹ càng.
• Thực hiện quan hệ tình dục lành mạnh, một vợ một chồng, tần suất quan hệ thường xuyên 2-3 lần/tuần và không sinh hoạt tình dục thô bạo.
• Đi khám vô sinh ngay khi gặp các vấn đề bất thường cảnh báo mắc bệnh lý hiếm muộn.

B. Chậm con theo Y HỌC CỔ TRUYỀN

Y học cổ truyền (YHCT) rất xem trọng yếu tố “tiên thiên” và “hậu thiên” trong vấn đề chậm con. “Tiên thiên, đó là sự hấp thụ những tinh huyết của cha mẹ của đứa bé. Còn hậu thiên, ý nói rằng: thể tạng con người sau khi sinh ra, nhờ vào tỳ vị để phát triển. Quan niệm của đông y không tách rời từng bộ phận cơ thể, mà xem cơ thể là một khối hoàn chỉnh và có sự tương quan mật thiết với nhau. Khi một bộ phận nào đó của cơ thể bị trục trặc, thì đều có thể gây nên tình trạng vô sinh”.

Nói về nguyên nhân gây chậm con,

•  Trong con người có âm và dương, nhất là thận có thận âm, thận dương. Trong thận dương có mệnh môn hỏa, Đông y gọi là cựa hỏa, là bản mệnh của con người. Chuyện sinh sản của một người đều do thận quyết định. Vì thế, các bài thuốc điều trị hiếm muộn chủ yếu dựa trên nguyên lý tác động vào thận, bổ khí huyết và các tạng phủ.
• Ở người phụ nữ: 

– Thận hư: Bao gồm thận dương hư và thận âm hư, “thận” ở đây với ý nghĩa là một cơ quan chủ về thủy dịch, chủ về đại tiểu tiện, nội tiết và sinh dục theo quan điểm của y học cổ truyền. Nguyên nhân “thận hư” bao gồm các yếu tố gây rối loạn nội tiết và sinh dục dẫn đến chậm con.

– Huyết hư: huyết là cơ sở vật chất của kinh nguyệt, huyết hư là những yếu tố gây nên tình trạng thiếu máu và rối loạn kinh nguyệt như mắc các bệnh mạn tính, mất máu kéo dài…

Rối loạn kinh nguyệt: Đừng quên 10 vị thuốc Đông y này

– Can uất: là những yếu tố gây sang chấn tâm lý, căng thẳng tinh thần kéo dài. Hoặc tính tình hay cáu gắt, soi xét, tính toán mưu đồ… Các cụ ngày xưa hay nói: Phụ nữ độc không con chính là nói trường hợp này

– Đàm thấp: Là những nguyên nhân gây nên bệnh lý rối loạn nội tiết, rối loạn chuyển hóa, gây trở tắc vòi trứng, ứ trệ trong tử cung… Chúng ta có thể link sang bên thực tê, những bạn béo phì, BMI trên 23 thường sẽ bị rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, chậm con, thậm chí là vô sinh

– Thấp nhiệt: Là những yếu tố gây viêm nhiễm bộ phận sinh dục. Vấn đề này thì các bạn dễ hiểu hơn’ khi phụ nữ mắc các bệnh viêm nhiễm phụ khoa, dịch trong âm đạo sẽ tiết ra nhiều, đặc quánh và cản trở quá trình thụ thai, đặc biệt 1 số trường hợp đặt thuốc trị viêm còn làm tiêu cả tinh trùng khién cho phụ nữ không thể có thai, hay 1 trường hợp khác là bạn nhiễm chlamydia sẽ khiến vòi trứng bị tắc và phương pháp duy nhất là làm IVF

– Huyết ứ: Là những nguyên nhân gây ứ trệ huyết dịch, làm cản trở công năng của bào cung, khiến cho quá trình thụ thai bị trở ngại. Chúng ta có thể hiểu nôm na những trường hợp u xơ tử cung, hoặc lạc nội mạc tử cung là những trường hợp huyết ứ theo đông y

+ Về âm dương (vợ chồng) không hòa hợp có nhiều nguyên nhân, trong đó có hai nguyên nhân chính: Một là tinh trùng người đàn ông bị lạnh nên khi vào tử cung chết. Hai là do tử cung người phụ nữ hàn, làm tinh trùng vừa vào đã chết. Những trường hợp này chỉ có cách bỏ nhau lấy người khác mới sinh được con.

Nghe thì khá là vô lý, nhưng thực tế theo khoa học, ở âm đạo 1 số ng phụ nữ sẽ sinh ra kháng thể kháng tinh trùng của ng đàn ông. Do vậy dù ở với nhau nhiều năm không có con, nhưng khi vợ, hoặc chồng đi lấy ng khác, lại vẫn sinh đẻ bình thường

+ Đối với nam giới: Nguyên nhân vô sinh chủ yếu do tinh trùng. Muốn thụ thai được thì tinh trùng loại tốt của đàn ông phải đạt 65%, loại tiến nhanh phải đạt 25%. Tuy nhiên, một số nam giới tinh trùng loại tốt bằng không. Cá biệt có những người còn không có tinh trùng. Cái này thuộc về tinh tiên thiên của ng đàn ông. chính vì lí do này có thể quy ra được là ng đàn ông vô sinh, hay chỉ sinh được con gái hay con trai

ĐIỀU TRỊ CHẬM CON BẰNG ĐÔNG Y

• Từ xa xưa, việc chữa trị vô sinh rất chú trọng vào vấn đề ôn dưỡng thận khí và điều bổ huyết mạch cho cơ thể. YHCT không can thiệp thẳng vào cơ quan nội tạng của cơ thể, mà lưu ý việc tạo nên sự nhẹ nhàng thư thái, không gây căng thẳng về tâm lý cho người được chữa trị (bởi dễ gây rối loạn cho cơ thể về nội tiết). 
• Ngoài ra, còn rất chú trọng vào “nguyệt sự” ở người phụ nữ trong chữa trị vô sinh, cũng như chú trọng vào yếu tố “tiên thiên” và “hậu thiên”. Bên cạnh đó còn coi trọng vào việc xoa bóp trị liệu, tập trung vào 4 đường kinh có liên quan (nhâm, xung, đốc, đới).

Chà xát nhẹ nhàng vùng bụng dưới, vùng sau thắt lưng, dọc cột sống lưng từ trên xuống dưới xương cụt, day ấn các huyệt thận du (đốt lưng thứ 14 đo ra 2cm), tỳ du (đốt sống lưng thứ 11), can du (sống lưng thứ 9 đo ra mỗi bên 2cm)…

• Đông y chữa vô sinh thường chia làm 3 giai đoạn: bổ huyết, điều kinh, thông mạch hóa ứ trệ; tư âm, bổ dương (bổ khí huyết) và kiện tỳ – bổ thận khí (để chuẩn bị cho sự thụ thai). Trước khi mang bầu, ng phụ nữ và ng đàn ông phải chuẩn bị cơ thể thật tốt để có thể có những hạt giống tốt, và phôi thai phát triển thật tốt. Còn tử cung mà hàn lãnh, khô cằn thì dù có mang mầm mống từ bên ngoài vào thì cây con cũng không phát triển được. Đây chính là lý do vì sao rất nhiều ca làm IVF thất bại
• YHCT sử dụng dược lực và dược tính của thảo dược để cơ thể hấp thụ và tạo sự chuyển hóa trong cơ thể. Hai vị thuốc thường phải có trong chữa trị vô sinh theo YHCT là hương phụ và ích mẫu, ngoài ra còn có một số vị thuốc khác như: Ngải diệp, đương quy, đào nhân, ngô thù du…

Cảm ơn sự quan tâm theo dõi của các bạn. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng liên hệ TẠI ĐÂY