Chỉ thực & Chỉ xác đều cùng từ một cây thuộc họ Chanh Trấp, quả non nhỏ gọi là Chỉ thực, quả già lớn gọi là Chỉ xác, cùi càng dày, mùi thơm, ruột bé, trắng ngà, để lâu năm càng tốt. Cả 2 vị này đều có tác dụng hành khí, trừ đàm. Chữa các bệnh do khí trệ, hen suyễn, ho hen rất tốt. Dưới đây là những ghi chép cổ về 2 vị thuốc trên. Bạn đọc cùng Phòng khám Tuệ Y Đường tìm hiểu về 2 vị thuốc này nhé!
1. Tính vị – Quy kinh Chỉ thực & Chỉ xác
- Vị đắng chua, tính hơi hàn.
- Quy kinh Tỳ, Vị.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
2. Công năng Chỉ thực & Chỉ xác
- Công hiệu của nó đều là có thể phá khí.
- Khí hành thì đàm hành suyễn chỉ, đầy trướng được tiêu
- Tỳ không có tích huyết
- Tâm hạ không bĩ tắc
- trọc khí ở bên trên thì sinh bụng trướng.
- Đông Viên nói: Chỉ thực trị ở dưới mà chủ về huyết, Chỉ xác trị ở trên mà chủ về khí), đau như đâm được ngừng dứt, chứng hậu trọng được tiêu trừ.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
3. Chủ trị của Chỉ thực & Chỉ xác
- Trị hung tý khí kết ở ngực, thực tích ngũ cách, đàm kết thành hòn cục, buồn nôn, ho khan, phù thũng sườn đầy trướng (do can uất), khai vị kiện tỳ.
- Hai thứ này gần giống nhau, nhưng Chỉ thực lợi hung cách, Chỉ xác khoan trường vị.
- Chỉ thực lực mãnh liệt (Đại, Tiểu thừa khí thang đều dùng nó.
- Đan Khê nói: Chỉ thực tả đàm, có lực xuyên tường đổ vách), Chỉ xác có hơi khác là sức hoà hoãn hơn.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
4. Chú ý Chỉ thực & Chỉ xác
- Phụ nữ có thai và người khí hư kỵ dùng
- Lời bình của Uông Ngang: “Bản thảo” nói Chỉ xác, Chỉ thực đều làm sáng mắt.
- Nghĩ ngợi không giải được, gây bệnh ở mắt nên trong phương thuốc dùng nhiều đến nó, hay là để phá trọc khí? Tức là có thể thăng thanh khí sao?
- Bản kinh lại nói Chỉ thực ích khí, nghĩ cũng giống với cái lý kia vậy.
- Do đó Hậu phác điều trung, cũng có sách viết là ích khí minh mục.
- Vương Hiếu Cổ nói: Chỉ thực trợ giúp Sâm, Truật, Can khương thì ích khí, trợ giúp Phác tiêu, Đại hoàng, Khiên ngưu tử thì phá khí
- Do đó Bản kinh này nói ích khí, rồi lại nói tiêu bĩ.
- Trương Nguyên Tố nói: Chỉ xác tiết phế, tẩu Đại trường, dùng nhiều tổn khí của vùng ngực vô cùng.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
5. Trích dẫn liên quan đến Chỉ thực & Chỉ xác
- Xưa kia công chúa Hồ Dương khó thai sản, có một vị phương sĩ trình lên Sấu thai ẩm, dùng Chỉ xác 4 lượng, Cam thảo 3 lượng, sau khi thai 5 tháng tuổi thì uống mỗi ngày 1 tiền.
- Trương Cát Cổ thay bằng Chỉ Truật, gọi là Thúc thai hoàn.
- Khấu Tông Minh cho rằng không phải, do phụ nữ có thai toàn dựa vào khí huyết mà dưỡng thai, khí huyết đầy đủ thì thai mới dễ sinh.
- Công chúa ấy được phụng dưỡng thái quá, khí thực hữu dư, do đó có thể uống, nếu thực thi nhất loạt giống nhau thì là sai lầm vậy.
- Thời Trân nói: Thai 8-9 tháng tuổi, khí thịnh ủng trệ, dùng Chỉ xác, Tô ngạnh để thuận khí, trước khi có thai không có trệ thì sau khi đẻ không có hư vậy.
- Người khí nhược phần lớn không nên dùng vậy
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
6. Bào chế và Chọn lựa Chỉ thực & Chỉ xác
- Bào chế & chọn lựa: loại vỏ dày mà nhỏ là Chỉ thực, vỏ mỏng rỗng nhiều là Chỉ xác.
- Càng để lâu càng tốt.
- Sao với cám dùng (Thời Trân nói: Chỉ xác, Chỉ thực đời trước chưa phân biệt, thời Nguỵ, Tấn mới bắt đầu phân ra dùng.
- Khiết Cổ, Đông Viên bắt đầu phân ra Chỉ xác trị bên trên, Chỉ thực trị bên dưới.
- Hải Tàng bắt đầu phân ra Chỉ xác chủ khí, Chỉ thực chủ huyết.
- Sau đó Trọng Cảnh dùng để trị thượng tiêu hung tý, đầy tức bĩ mãn dùng Chỉ thực;
- Các phương để trị hạ huyết, lỵ, trĩ, trường bí, hậu trọng đều dùng Chỉ xác, do Chỉ thực không chỉ riêng trị bên dưới, mà Chỉ xác không chỉ riêng trị trên cao vậy.
- Do từ phi môn tới phách môn, đều do Phế làm chủ, Tam tiêu tương thông, chỉ một khí mà thôi.
- Phi môn tức là miệng. Phách môn tức là giang môn {hậu môn}
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
7. Bào chế theo Lôi Công Chỉ thực & Chỉ xác
- Phàm làm thuốc sử dụng, chớ dùng Chỉ thực, theo tính thì công hiệu chẳng giống nhau.
- Nếu dùng Chỉ xác, lấy cay, đắng, tanh và có vết nứt dầu, có thể tiêu tất cả các chứng tê liệt, cần thiết nên để lâu năm là loại tốt nhất.
- Đại khái lúc dùng, trước hết phải bỏ múi, lấy cám sao qua, chờ cho cám cháy đen mới lấy ra, dùng vải lau trên phần cháy đen, sau đó giã nhỏ như bột mà dùng.
- Ngày nay: Chỉ xác là dùng quả Trấp già, thứ quả gần chín, còn xanh vỏ, đã bổ đôi, cùi càng dày càng tốt, mùi thơm, ruột bé, trắng ngà, để lâu năm, cứng chắc không ẩm mốc là tốt.
- Không nhầm với quả bưởi hay cam hôi (hai thứ này thịt xốp cùi mỏng không dùng được).
- Chỉ thực là quả non, sao vàng cháy cạnh. Chỉ thực phiến sao tới khi bề mặt có màu vàng tối, cạnh phối có màu đen, mùi thơm cháy, lấy ra để nguội đóng túi.
- Sao cám dùng cho người sức yếu mà khí trệ.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
>>>>>> Cùng tìm hiểu thêm vị thuốc Hạnh nhân
8. Phối ngũ cùng Chỉ thực & Chỉ xác
8.1. Đôi dược Chỉ thực & Chỉ xác
- Chỉ thực, Chỉ xác cùng là một thứ quả phân làm 2 loại thuốc.
- Quả chưa chín là Chỉ thực, quả chín rồi là Chỉ xác.
- Chỉ thực phá khí tiêu tích, tả đàm trừ bĩ
- Chỉ xác lý khí tiêu trướng, khai hung khoái cách.
- Chỉ xác tính hoà hoãn, Chỉ thực tính mãnh liệt.
- Chỉ xác tính phù, Chỉ thực tính trầm.
- Chỉ xác chủ lên trên, Chỉ thực chủ phía dưới {Lý Đông Viên}.
- Trên cao chủ về khí, dưới thấp chủ về huyết {Vương Hiếu Cổ}.
- Chỉ xác hành khí ở ngực, Chỉ thực hành khí ở bụng.
- Hai thuốc phối ngũ, khí huyết song điều, thông thẳng trên dưới, hành khí tiêu trướng, tiêu tích trừ mãn rất giỏi.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
8.2. Cặp Chỉ thực & Chỉ xác
- Ăn uống không tiêu, khí cơ thất điều, ngực bụng đầy trướng, đau đớn, đại tiện không thoải mái
- Các chứng giãn dạ dày, sa dạ dày, sa tử cung, sau đẻ tử cung co hồi chưa hết, chứng thoát giang đều dùng
- Kinh nghiệm của Lữ Cảnh Sơn khi lâm sàng ngoài dùng cặp trên để trị khí cơ bất điều, ngực bụng đầy trướng ra thì còn dùng nhiều để chữa các chứng sa nội tạng.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
9. Liều lượng Chỉ thực & Chỉ xác
- Chỉ thực, Chỉ xác dùng lượng nên khoảng 30g, người thuộc chứng khí hư thì phối thêm Hoàng kỳ, Thăng ma, Cát cánh..vv hiệu quả càng tốt.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
- Dịch và tổng hợp từ:
- Bản thảo bị yếu
- Lôi Công bào chích luận
- Lữ Cảnh Sơn đôi dược
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
? Facebook: Tuệ Y Đường
?Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền
?⚕️ Bác sĩ Đoàn Dun
?Địa chỉ:166 Nguyễn Xiển – Hạ Đình – Thanh Xuân – Hà Nội
?Hotline: 0789.502.555 – 0789.503.555 – 078950155
