Mề đay trong dân gian còn gọi “phong ngứa” – là bệnh lý da liễu rất phổ biến, đặc trưng bởi những sẩn phù màu hồng hoặc đỏ, gây ngứa dữ dội. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi và thường khiến người bệnh rất khó chịu, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.
Nhiều người bệnh thường rơi vào tình trạng: dùng thuốc thì hết, ngưng thuốc lại tái phát, thậm chí tái phát thành từng đợt kéo dài, gây mất ngủ, mệt mỏi và ảnh hưởng nặng nề đến sinh hoạt, công việc.
Vậy tại sao mề đay lại dễ tái phát? Và làm sao để kiểm soát hiệu quả theo từng thể tạng? Hãy cùng Tuệ Y Đường tìm hiểu. Bài viết được tham vấn bởi bác sĩ CKII Trần Thị Thu Huyền – trưởng khoa khám bệnh của phòng khám đông y Tuệ Y Đường.
Vì sao mề đay hay tái phát?
Góc nhìn Tây y
Mề đay là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch, khiến cơ thể tiết ra chất trung gian Histamin làm giãn mạch, gây ngứa và nổi sẩn. Bệnh được chia thành 2 nhóm chính:
1. Mề đay cấp tính:
- Xuất hiện đột ngột, triệu chứng kéo dài dưới 6 tuần.
- Tổn thương thường nổi sẩn phù, ngứa dữ dội, có thể kèm sưng môi, mí mắt hoặc phù mạch.
- Thường liên quan đến yếu tố dị ứng rõ ràng (ví dụ: thức ăn, thuốc, côn trùng đốt).
2. Mề đay mạn tính:
- Kéo dài hoặc tái phát liên tục trên 6 tuần.
- Các đợt bùng phát có thể xuất hiện hàng ngày hoặc vài lần mỗi tuần.
- Thường khó xác định nguyên nhân chính xác, cần được khám chuyên khoa để tìm yếu tố kích phát.
Các đợt bùng phát có thể xuất hiện hàng ngày hoặc vài lần mỗi tuần.
3. Những yếu tố dễ kích hoạt hoặc làm mề đay tái phát
Dù không phải lúc nào cũng tìm được nguyên nhân cụ thể, nhưng thực tế cho thấy một số yếu tố sau có thể khiến mề đay dễ bùng phát hoặc tái phát:
3.1. Dị ứng thực phẩm:
- Hải sản, đậu phộng, trứng, sữa, đậu nành… là những thực phẩm dễ gây phản ứng dị ứng ở một số người.
- Ngoài ra, chất bảo quản, phụ gia thực phẩm hoặc thức ăn nhanh cũng có thể kích hoạt.
3.2. Dị nguyên từ môi trường:
- Bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc, lông chó mèo.
- Côn trùng đốt cũng là nguyên nhân thường gặp.
3.3. Thay đổi thời tiết và nhiệt độ:
- Trời lạnh, trời nắng gắt hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột (từ phòng lạnh ra ngoài trời nắng).
- Nhiệt độ và độ ẩm cao dễ gây ngứa, làm tổn thương da nghiêm trọng hơn.
3.4. Yếu tố tâm lý – nội tiết:
- Căng thẳng, lo âu, mất ngủ.
- Rối loạn nội tiết tố (đặc biệt ở phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc giai đoạn tiền mãn kinh).
3.5. Nhiễm khuẩn, ký sinh trùng và các bệnh lý nền:
- Nhiễm khuẩn răng miệng, đường hô hấp, đường tiêu hóa.
- Bệnh lý gan mật, rối loạn tuyến giáp, ký sinh trùng đường ruột… đều có thể làm tăng nguy cơ tái phát.
Dù điều trị Tây y bằng thuốc kháng histamin, corticoid giúp giảm nhanh triệu chứng, bệnh vẫn dễ tái phát nếu chưa kiểm soát được yếu tố gây bệnh, hoặc cơ địa người bệnh vẫn nhạy cảm.
Mời các bạn cùng tham khảo: >>> ĐIỀU TRỊ VÔ TINH THEO ĐÔNG Y
Góc nhìn Đông y
Mề đay liên quan đến thể tạng và sự mất cân bằng bên trong. Đông y không chỉ coi mề đay là bệnh ngoài da, mà xem đây là kết quả của phong, nhiệt, thấp, độc xâm nhập vào cơ thể trên nền tạng phủ suy yếu, khí huyết không điều hòa.
Tùy thể tạng, mề đay có thể xuất hiện và tái phát vì các nguyên nhân khác nhau:
- Thể phong nhiệt: Nổi mẩn đỏ rực, kèm nóng rát, tái phát mạnh khi thời tiết nóng hoặc ăn đồ cay, nóng.
- Thể phong hàn: Nổi mề đay khi gặp lạnh, da thường nhợt màu, ngứa tăng khi tiếp xúc gió lạnh.
- Thể thấp nhiệt: Kèm theo mệt mỏi, tiêu hóa kém, rêu lưỡi vàng nhờn – thường liên quan chức năng gan mật.
- Thể huyết nhiệt: Da ngứa âm ỉ cả ngày, có thể kèm khô miệng, táo bón.
Mỗi thể bệnh đòi hỏi phương pháp điều trị và phòng ngừa riêng, tập trung vào khôi phục cân bằng khí huyết, thanh nhiệt, giải độc, khu phong, tán hàn – kết hợp điều dưỡng tỳ, can, thận.
Cách phòng ngừa mề đay tái phát theo thể tạng
- Giữ ấm, tránh gió lạnh – nhất là người có cơ địa dễ nổi mề đay vào mùa lạnh.
- Hạn chế đồ cay nóng, hải sản, rượu bia – phù hợp với thể phong nhiệt, huyết nhiệt.
- Quản lý căng thẳng, duy trì giấc ngủ đủ và đều đặn – giúp hệ miễn dịch ổn định hơn.
- Giữ vệ sinh da, tắm nước ấm, tránh cào gãi mạnh – giảm nguy cơ tổn thương da và viêm nhiễm.
- Tăng cường vận động nhẹ nhàng, tập khí công, yoga – hỗ trợ khí huyết lưu thông.
- Khám và điều trị sớm theo đúng thể bệnh – kết hợp thuốc uống, thuốc ngâm rửa, thảo dược xông để giảm triệu chứng và nâng cao sức đề kháng.
Mời các bạn cùng tham khảo: >>> TẮC KINH BỆNH LÍ PHỤ KHOA HAY GẶP
Cách trị bệnh mề đay tại nhà
Những cách trị dị ứng nổi mề đay có thể thực hiện đơn giản tại nhà như sau:
- Để trị dị ứng mề đay tận gốc, điều mấu chốt là bệnh nhân phải tìm được nguyên nhân gây ra và loại bỏ hoàn toàn tác nhân đó. Đa số các trường hợp, khi bệnh nhân được tách biệt khỏi yếu tố kích thích, bệnh mề đay sẽ tự giảm và biến mất trong vòng 24 giờ.
- Triệu chứng ngứa ngáy khó chịu khiến người bệnh thường xuyên gãi, dẫn đến tổn thương da. Để giảm ngứa và hạn chế tổn thương, bệnh nhân cần vệ sinh vùng da bị mề đay bằng các dung dịch dịu nhẹ như bột yến mạch hoặc tắm nước mát.
- Chườm lạnh là phương pháp giảm mề đay và các triệu chứng ngứa da, dị ứng da hiệu quả. Nhiệt độ lạnh từ đá chườm làm mát da, dịu bớt cảm giác ngứa rát, khó chịu và hạn chế việc gãi ngứa da.
Lưu ý khi chườm lạnh:
- Sử dụng túi nước đá hoặc đá lạnh bọc trong khăn mềm.
- Chườm tối đa 10 phút mỗi lần.
- Có thể chườm vài lần trong ngày cho đến khi các triệu chứng giảm bớt.
- Sử dụng Lô hội giúp giảm kích ứng, làm dịu da và phục hồi da khỏe mạnh, do có hàm lượng dưỡng chất dồi dào, đặc biệt là Vitamin E.
Trường hợp tình trạng nổi mề đay nghiêm trọng và triệu chứng không thuyên giảm sau khi thực hiện các biện pháp tại nhà, sẽ cân nhắc việc sử dụng thuốc kháng Histamin để giảm ngứa và khó chịu. Khi nổi mề đay mức độ nhẹ, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc kháng Histamin không kê toa theo hướng dẫn của bác sĩ, bao gồm:
- Benadryl: Giảm mẩn ngứa nhanh trong 1 giờ nhưng có thể gây buồn ngủ.
- Calamine (bôi ngoài da): Làm mát da, giảm ngứa nhanh, bôi trực tiếp lên vùng da bị bệnh.
- Cetirizine, loratadine, fexofenadine: Chống mẩn ngứa, mề đay lâu dài, ít gây buồn ngủ, dùng được cho cả trường hợp mề đay mức độ nặng.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
Chế độ sinh hoạt giúp hạn chế mề đay
Bệnh nhân có thể kiểm soát tình trạng nổi mề đay bằng cách:
- Hạn chế chà xát mạnh lên vùng da bị mề đay.
- Tránh sử dụng và tiếp xúc với các loại xà phòng, sữa tắm có chất tẩy rửa mạnh.
- Làm mát da bằng nước mát, quạt, khăn lạnh hoặc kem dưỡng ẩm dịu nhẹ.
- Cẩn thận ghi lại thời điểm, địa điểm, hoạt động hoặc thực phẩm tiêu thụ khi bị mề đay. Thông tin này giúp bệnh nhân và bác sĩ tìm ra được nguyên nhân gây bệnh chính xác.
- Xác định và loại bỏ các thực phẩm nghi ngờ gây dị ứng.
Ngoài việc sử dụng thuốc, người bị nổi mề đay cần tránh các yếu tố làm bệnh nặng hơn như:
- Chất kích thích (rượu bia, thuốc lá, cà phê,..).
- Thực phẩm cay nóng.
- Thực phẩm giàu protein (hải sản, socola, trứng, sữa); đồ ngọt (kẹo, bánh, đường, chè) vì có thể làm tình trạng viêm nghiêm trọng hơn.
- Muối
- Nước nóng sẽ làm da dễ tổn thương hơn.
Để phòng tránh mề đay tái phát và hỗ trợ quá trình điều trị đạt hiệu quả, điều quan trọng nhất là người bệnh cần chủ động xác định và tránh tiếp xúc với các tác nhân dễ gây dị ứng. Đồng thời, cần tìm hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, xây dựng chế độ ăn uống khoa học, kiêng khem hợp lý những thực phẩm và đồ uống có thể làm bệnh bùng phát. Việc điều chỉnh lối sống, sinh hoạt điều độ và giảm căng thẳng tinh thần cũng góp phần giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, hạn chế các đợt tái phát và giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
Nếu như các bạn có câu hỏi gì, vui lòng liên hệ trực tiếp với Phòng Khám Tuệ Y Đường – 166 Nguyễn Xiển. Xin trân trọng cảm ơn!
