Viêm tuyến vú là bệnh lí phổ biến ở các bà mẹ sau sinh, tuy nhiên không phải mẹ nào cũng hiểu biết nhất định về bệnh này. Viêm tuyến vú nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và con. Dưới đây, Đông y Tuệ Y Đường xin chia sẻ tới bạn đọc một số thông tin về bệnh lí viêm tuyến vú và cách phòng ngừa bệnh lí này.
Định nghĩa viêm tuyến vú
Viêm tuyến vú là một bệnh nhiễm trùng các mô vú gây đau ngực, sưng, nóng và đỏ vú. Bệnh viêm tuyến vú cũng có thể bị sốt và ớn lạnh. Viêm tuyến vú phổ biến nhất ảnh hưởng đến phụ nữ cho con bú, mặc dù trong trường hợp hiếm hoi có thể xảy ra ở người không cho con bú.
Trong hầu hết trường hợp, bệnh viêm tuyến vú cho con bú xảy ra trong vòng ba tháng đầu tiên sau khi sinh, nhưng nó có thể xảy ra sau này trong quá trình nuôi con bằng sữa mẹ. Các triệu chứng có thể cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức, làm cho khó khăn để chăm sóc cho em bé.
Đôi khi viêm tuyến vú dẫn đến cai sữa con trước khi có ý định. Có thể tiếp tục cho con bú trong khi có bệnh viêm tuyến vú.
Nguyên nhân nhiễm trùng tuyến vú:
Theo BS Minh Tâm viêm tuyến vú là tình trạng nhiễm trùng mô vú, thường xảy ra ở giai đoạn cho con bú. Vi khuẩn có thể từ miệng bé, xâm nhập vào ống dẫn sữa thông qua khe nứt ở núm vú.
Tắc ống dẫn sữa: nếu sữa không được hút hết sau khi cho con bú, một số ống dẫn sữa sẽ bị tắc. sự tắc nghẽn gây ứ đọng sữa.
Vi khuẩn xâm nhập tuyến vú: vi khuẩn từ bề mặt da và miệng của bé có thể thâm nhập vào ống dẫn sữa thông qua vết nứt ở da núm vú hoặc lỗ mở của các ống dẫn sữa. Sữa ứ đọng trong vú là môi trường nuôi dưỡng tốt cho vi khuẩn phát triển.
Nhiễm trùng tuyến vú thường xảy ra trong vòng 3 tháng đầu sau sinh, nhưng cũng có thể ở những phụ nữ không cho con bú và phụ nữ đã mãn kinh. Một số nguyên nhân gây viêm vú khác như: hút thuốc lá (chất độc trong thuốc lá có thể gây tổn thương tuyến vú), đặt túi ngực, cạo hoặc nhổ lông quanh núm vú.
Những nguyên nhân khác bao gồm viêm tuyến vú mãn tính và một dạng hiếm gặp ung thư vú dạng viêm. Viêm tuyến vú ít gặp ở phụ nữ khỏe mạnh hơn phụ nữ bệnh lý mãn tính như tiểu đường, AIDS hoặc suy giảm miễn dịch. Khoảng 1-3% phụ nữ cho con bú bị viêm tuyến vú. Đôi khi viêm vú làm cho các bà mẹ phải ngưng cho con bú sớm hơn dự định, mặc dù điều này thực sự không cần thiết. Ứ đọng sữa và không hút sữa dư sau cho con bú là nguyên nhân thúc đẩy viêm tuyến vú nặng hơn.
Viêm tuyến vú mãn tính xảy ra ở phụ nữ không cho con bú, ở phụ nữ đã mãn kinh, thường là do tình trạng viêm mãn tính của các ống tuyến ngay dưới núm vú. Sự thay đổi nội tiết có thể làm cho các ống dẫn sữa bị bít tắc dưới các tế bào da chết. Sự tắc nghẽn này làm cho tuyến vú dễ dàng nhiễm khuẩn. Nhiễm khuẩn tuyến vú có khuynh hướng tái phát sau điều trị.
Các triệu chứng viêm tuyến vú
- Nóng ấm vú.
- Khó chịu hoặc cảm giác bị bệnh.
- Sưng vú.
- Đau hay cảm giác nóng liên tục hoặc trong khi cho con bú.
- Da đỏ.
- Sốt trên 38,3 độ C hoặc cao hơn.
Mặc dù viêm vú thường xảy ra trong vài tuần đầu tiên của việc nuôi con bằng sữa mẹ, nhưng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong quá trình nuôi con bằng sữa mẹ. Viêm vú cho con bú có xu hướng ảnh hưởng đến chỉ có một vú – không phải cả hai vú.
Trong hầu hết trường hợp, sẽ cảm thấy bị bệnh với các triệu chứng giống như cúm trong vài giờ trước khi nhận ra rằng có một khu vực màu đỏ đau trên bộ ngực. Ngay khi nhận ra sự kết hợp của các dấu hiệu và triệu chứng này, liên lạc với bác sĩ.
Bác sĩ có thể nhìn để xác định chẩn đoán. Kháng sinh uống thường rất hiệu quả trong điều trị tình trạng này. Nếu dấu hiệu và triệu chứng không cải thiện sau hai ngày đầu tiên uống thuốc kháng sinh, đến gặp bác sĩ ngay lập tức để đảm bảo không phải là kết quả của một vấn đề nghiêm trọng hơn.
8 BÀI THUỐC NAM ĐIỀU TRỊ VIÊM CỔ TỬ CUNG HIỆU QUẢ VÀ AN TOÀN
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm tuyến vú
Bạn có thể bị bệnh này nếu bạn:
- Thường xảy ra ở vài tuần đầu cho con bú sau sinh
- Loét hoặc nứt ở vú, tuy nhiên bạn có thể bị viêm tuyến sữa mặc dù không bị vết nứt nào
- Chỉ dùng một tư thế để cho bú
- Đã từng mắc bệnh này trong lần mang thai trước đây
- Mặc áo ngực quá chật
- Quá mệt mỏi, kiệt sức
- Dinh dưỡng kém
- Hút thuốc lá
- Mắc bệnh đái tháo đường.
Không có các yếu tố nguy cơ bệnh không có nghĩa là bạn không thể mắc bệnh. Những yếu tố trên chỉ là số chung và chỉ mang tính tham khảo. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa để biết thêm chi tiết.
Khi nào cần đi khám bệnh viêm tuyến vú
Những dấu hiệu dưới đây cần phải điều trị ngay:
- Sốt kéo dài từ 38,3°C
- Chảy mủ từ núm vú
- Vệt đỏ lan rộng xuống tay và ngực
Biến chứng viêm tuyến vú
Bác sĩ Minh Tâm chia sẻ một số biến chứng viêm tuyến vú thường gặp như sau:
Tái phát. Khi đã có bệnh viêm tuyến vú, có nhiều khả năng để có nó một lần nữa. Điều trị chậm trễ hoặc không đầy đủ thường đổ lỗi cho sự tái phát bệnh viêm tuyến vú.
Ứ sữa. Sữa không hoàn toàn rút hết ra khỏi vú trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, sữa ứ có thể xảy ra. Điều này gây ra áp lực tăng lên trên ống sữa và rò rỉ sữa vào xung quanh mô vú, có thể dẫn đến đau và viêm.
Áp xe. Khi viêm tuyến vú không được điều trị đầy đủ, hoặc nếu nó liên quan đến ứ sữa, ổ áp xe có thể phát triển trong vú. Áp xe thường đòi hỏi phải phẫu thuật. Để tránh biến chứng này, nói chuyện với bác sĩ ngay khi phát triển các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh viêm tuyến vú.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Chẩn đoán bệnh viêm tuyến vú dựa trên một cuộc kiểm tra lâm sàng, có tính đến các dấu hiệu và các triệu chứng sốt, ớn lạnh và đau trong vú. Một dấu hiệu rõ ràng là một khu vực hình chữ V trên ngực, điểm hướng về núm vú và mềm khi chạm vào. Là một phần của kiểm tra, bác sĩ sẽ chắc chắn rằng không có áp xe vú – một biến chứng có thể xảy ra khi bệnh viêm tuyến vú không được điều trị kịp thời.
Những phương pháp nào dùng để điều trị viêm tuyến vú
Phương pháp điều trị viêm tuyến vú bao gồm:
- Thuốc kháng sinh: để chữa trị viêm tuyến vú, bạn thường sẽ cần dùng thuốc kháng sinh trong 10 đến 14 ngày. Bạn có thể thấy khỏe hơn sau 24 đến 48 giờ dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, bạn nên tiếp tục sử dụng hết liều thuốc để tránh nguy cơ tái phát;
- Thuốc giảm đau như ibuprofen và paracetamon, để làm giảm các cơn đau;
- Nghỉ ngơi và uống nhiều nước để giúp cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng vú.
Phụ nữ mắc bệnh viêm vú không nên ngừng cho con bú. Bạn vẫn có thể cho con bú khi viêm tuyến vú do nhiễm trùng chỉ xảy ra ở mô vú, không xảy ra trong sữa.
Nếu cần, bác sĩ sẽ hướng dẫn cho bạn nên cho con bú bên không bị viêm và cách lấy sữa ra khỏi bên vú bị viêm. Vắt sữa ra khỏi vú đúng cách có thể ngăn chặn vi khuẩn tập hợp trong vú và giúp giảm thiểu tình trạng viêm nhiễm.
Nếu tình trạng mệt mỏi và sốt cao không giảm, có thể là do xuất hiện áp xe (hình thành mủ) trong vú. Trong trường hợp này, bạn cần phẫu thuật dẫn lưu mủ ngay lập tức.
Phòng ngừa bệnh viêm tuyến vú:
Viêm tuyến vú đôi khi không thể tránh khỏi, đặc biệt ở 1 số phụ nữ dễ bị như cho con bú lần đầu tiên. Thông thường, những thói quen tốt để giúp phòng ngừa viêm vú bao gồm:
- Cho con bú ở cả 2 bên vú;
- Hút sạch sữa sau khi cho con bú để làm giảm tắc và ứ đọng sữa ;
- Cho con bú đúng cách để tránh đau và tổn thương núm vú – Giữ khô núm vú bị tổn thương;
- Luôn uống đủ nước khi cho con bú;
- Vệ sinh sạch sẽ: rửa tay, giữ sạch núm vú, giữ vệ sinh em bé;
- Ngừng hút thuốc.
Những bài thuốc chữa viêm tuyến vú hiệu quả
Bác sĩ Minh Tâm cho hay thông thường, phụ nữ sau sinh nên hạn chế sử dụng thuốc Tây để ngăn ngừa những biến chứng về sau. Chính vì thế, chữa viêm tuyến vú bằng thảo dược thiên nhiên luôn là giải pháp tối ưu mà các bà mẹ ngày xưa luôn áp dụng.
Trong y học cổ truyền, từ xưa đến nay, những bài thuốc chữa viêm tuyến sữa được lưu truyền rộng rãi trong dân gian giúp điều trị bệnh hiệu quả và nhanh chóng mà không cần phải dùng đến thuốc kháng sinh.
Bài thuốc 1: Dành cho các mẹ ở giai đoạn đầu
- Chuẩn bị: sài hồ bắc, kinh giới, ngưu báng tử, bồ công anh mỗi vị 12g; 5g cam thảo và 8g mỗi loại liên kiều, hoàng cầm, hương phụ, trần bì, kim ngân hoa, phòng phong.
- Cách làm: Rửa sạch và cho tất cả dược liệu vào ấm sắc cùng với 2 bát nước, uống mỗi ngày 1 thang. Nếu các mẹ có thêm chứng ớn lạnh và sốt nhẹ thì cho thêm 12g chi tử và 16g thạch cao vào sắc cùng.
Bài thuốc 2: Dùng để đắp vùng vú bị sưng, đau nhức
Để thực hiện bài thuốc này, bạn cần chuẩn bị:
- 40g hương phụ
- 12g xã hương
- 50g bồ công anh
Cách thực hiện:
- Rửa sạch tất cả dược liệu rồi cho vào cối giã nhuyễn
- Tiếp đến, dùng nước thuốc xoa đều lên vùng vú bị sưng và lấy bã đắp lên.
- Đắp 2 – 3 lần/ngày để hiệu quả tốt nhất. Có thể dùng rễ củ hành giã nát và đắp lên.
Bài thuốc 3: Chữa viêm tuyến vú cho mẹ không có triệu chứng sốt hoặc ớn lạnh
Chuẩn bị các dược liệu sau:
- Qua lâu 40g
- Đương quy, cam thảo mỗi vị dùng 20g
- Đẳng sâm, xuyên sơn giáp, hoàng kỳ, mỗi vị dùng 12g
- Bột hương phụ 4g
- Mộc dược 8g
Cách thực hiện:
- Rửa sạch các dược liệu rồi cho vào ấm để sắc, tiếp đến lọc bỏ bã rồi cho thêm 30ml rượu nếp.
- Chia làm 3 lần để uống trong ngày. Kiên trì áp dụng trong vòng 3 – 5 ngày để đạt hiệu quả.
Bài thuốc 4: Dành cho mẹ bị đau nhức, tức ngực, đầu vú sưng to
Bài thuốc chữa viêm tuyến sữa, bạn cần chuẩn bị:
- Nhân sâm, đương quy, sinh hoàng ký, cát cánh, xuyên khung, bạch thược, bạch truật, mỗi loại 8g
- Kim ngân hoa 12g, tạo giác thích và bạch chỉ, mỗi vị 4g
Cách thực hiện:
- Cho tất cả dược liệu vào nồi sắc cùng với 600ml nước. Uống mỗi ngày 1 thang sau khi ăn 3 – 4 tiếng.
Ngoài ra, bạn có thể áp dụng những bài thuốc chữa viêm tuyến vú sau:
- Sử dụng 15 núm bí ngô mang đi đốt tồn tính, sau đó đem nghiền thành bột mịn, mỗi lần uống 2 thìa cà phê bột thuốc cùng với rượu nếp.
- Dùng 10g hạt quýt đem sao vàng rồi hòa với rượu đem đun ấm rồi uống trong ngày.
- Chuẩn bị 15g hạnh đào nhục giã nhuyễn, 3g bột sơn tư cô, trộn đều rồi chiêu với 200g bồ công anh để uống trong ngày.
- Sử dụng 100g Lá kiều mạch đem sắc nước uống mỗi ngày 1 thang. Hoặc có thể dùng 50g rau kim châm khô hầm với 200g thịt lợn băm để ăn hàng ngày.
- Dùng khoai lang rửa sạch, bào vỏ và cắt khoanh nhỏ, thêm rau diếp cá một lượng bằng nhau. Đem cả 2 giã nhuyễn, rồi dùng bã đắp vào chỗ viêm tuyến sữa. Thực hiện 2 – 3 lần/ngày để đạt hiệu quả cao.
Những lưu ý cho người mắc bệnh viêm tuyến vú
Trong quá trình điều trị viêm tuyến vú, các mẹ cần phải lựa chọn thực phẩm giải nhiệt giúp thông tia sữa như: trái quýt, cam tươi, cà chua, mướp đắng, dưa leo, uống trà hoa cúc, ăn canh đậu đỏ hoặc canh đậu xanh, hay giò heo hầm đu đủ,…
Đối với những người mẹ gặp phải tình trạng viêm tuyến vú bị lở loét, nứt nẻ đầu vú kéo dài lâu lành khiến sữa không tiết ra, cơ thể gầy còm, suy nhược cơ thể nên ăn những món ăn mát và bổ dưỡng như canh cá diếc, canh gan lợn, canh trứng cà chua, canh hẹ đậu hủ, sữa bò,…
Đặc biệt, các mẹ cần phải lưu ý trong giai đoạn chữa viêm tuyến vú, mẹ bỉm nên kiêng các thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, ngọt. Thức ăn mặn và tanh.
Trên đây là những thông tin về bệnh lý Viêm tuyến vú mà Phòng Khám Đông y Tuệ Y Đường chia sẻ tới bạn đọc, có bất cứ vấn đề thắc mắc cần tư vấn hãy liên hệ trực tiếp BS Minh Tâm hoặc Đông y Tuệ Y Đường để được giải đáp các bạn nhé.
