THIÊN NAM TINH - VỊ THUỐC TÁO THẤP, HÓA ĐÀM

Thiên nam tinh còn gọi là củ nưa, một loài cây thuộc họ Ráy, người ta vào mùa thu đông sẽ khai thác, củ to (củ cái) gọi là Nam tinh, củ nhỏ (củ con xung quanh) gọi là Bán hạ. Dưới đây là những ghi chép cổ về vị thuốc trên. Kính mời quý bạn đọc cùng bạn đọc cùng Phòng khám Tuệ Y Đường tìm hiểu về vị thuốc này nhé!

1. Tính vị – Quy kinh

– Vị cay mà đắng, có thể trị phong tán huyết.

“Thị trai phương”: Nam tinh, Phòng phong bằng nhau nghiền thành bột, trị phá thương phong {uốn ván},
Vết thương do đao kiếm, do bị ngã bị đánh như thần, có tên là Ngọc chân tán.
Người bị uốn ván, bôi thuốc lên miệng vết loét, uống cùng rượu ấm 2 tiền; bị đánh trọng thương gần chết, uống 2 tiền cùng đồng tiện, uống liền 3 lần thì sống.

– Khí ôn mà táo

Có thể thắng thấp trừ đàm; tính khẩn mà có độc, có thể công tích rút phù thũng, bổ can phong hư (phàm vị cay mà tán đều có thể bổ can, mộc thích điều đạt nên như vậy)

– Làm thuốc của 3 kinh Can, Tỳ, Phế.

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

2. Công năng

Nam tinh táo thấp, tuyên, khư phong đàm.

>>>>> Cùng tìm hiểu về vị thuốc bán hạ

3. Chủ trị

Trị kinh giản phong huyễn (Đan Khê nói: không có đàm không gây huyễn {hoa mắt}), người cứng miệng ngậm chặt, hầu họng tê liệt lưỡi lở loét, kết hạch sán hà, ung nhọt độc, ghẻ lở, độc vết cắn của rắn rết (hoà bột băng bó lại), phá kết hạ khí, lợi thuỷ đoạ thai.

Tính mãnh liệt hơn Bán hạ (đều táo mà có độc, do đó gây đoạ thai)

Bán hạ cay mà có thể thủ giữ, Nam tinh cay mà không thể thủ giữ. Nên trong phương thuốc an thai của cổ nhân, cũng có dùng Bán hạ

Dùng sống: dùng bên ngoài để trị sưng phù, vết thương do rắn hoặc côn trùng cắn.

Chế Nam tinh: Dùng cho chứng ho đàm lâu ngày, váng đầu hoa mắt do phong đàm, chứng trúng phong do đàm ủng trệ kinh lạc, liệt VII do đàm tắc kinh lạc, liệt nửa người, co giật, động kinh, dùng ngoài trị sưng phù, vết thương do rắn hoặc côn trùng cắn.

Hình ảnh bốc thuốc thang tại Phòng khám Tuệ Y Đường

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

4. Bào chế

Rễ giống như Bán hạ nhưng to hơn, hình như tay hổ, do đó còn có tên Hổ chưởng. Lấy nước phèn hoặc nước Bồ kết tẩm 3 ngày đêm, phơi dùng; hoặc ngâm rượu 1 đêm, chưng, dùng dao tre bổ ra, làm tới khi không tê thì dừng; hoặc bã gừng, bùn đất vàng bọc vào, nướng chín dùng.

Cách làm Nam tinh khúc cũng giống với Bán hạ.

Cách làm Đởm nam tinh:

Lấy nước mật bò tháng chạp, cho bột Nam tinh vào mật, phơi gió cho khô, để càng lâu năm càng tốt.

Ở nước ta lấy Nam tinh tán bột mịn, dùng túi mật bò (không dùng túi mật trâu) đổ mật ra cho vào với số lượng tương đương với dung tích túi mật, nhào trộn đều rồi cho vào túi mật như cũ, buộc chặt treo trên dàn bếp trong 6 tháng liền cho thật khô. Cần làm lại như trên tất cả 3 lần là được. Thuốc rất dễ mốc nên cần phơi thật khô.

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

5. Chú ý

Không nên dùng cho phụ nữ có thai! Âm hư táo đàm cấm dùng.
Uý Phụ tử, Can khương, Phòng phong (được Phòng phong thì không tê, sao lửa thì hoà hoãn độc tính, được mật bò thì không táo, mà mật còn có công hiệu ích Can đảm).

6. Phối ngũ

Đôi dược Đởm nam tinh & Toàn phúc hoa:

Đởm nam tinh thanh hoá đàm nhiệt, khư phong trấn kinh giải kinh

Toàn phúc hoa tiêu đàm hành thuỷ, giáng khí chỉ ẩu, tuyên phế bình suyễn. Đởm nam tinh đột phá ở 1 chữ “thanh”, Toàn phúc hoa nghiêng nặng về chữ “tuyên”.

Hai vị thuốc phối ngũ, một thanh một tuyên, tuyên táo hoà hoá, phong có thể tức, đàm có thể khứ, khái có thể ninh.

Cặp Đởm tinh & Toàn phúc hoa chủ trị:

Ho đàm khó khỏi, ngực và hoành cách đầy trướng, đàm thấp ủng trệ, khí nghịch đàm trệ;
Đàm len lỏi khắp kinh lạc, chân tay tê bì;
Viêm não Nhật Bản B (chứng thuộc thử thấp, thử kinh, thử quyết).

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Hình ảnh BS CK II Trần Thị Thu Huyền và BS Đoàn Dung đang thăm khám cho bệnh nhân tại phòng khám Tuệ Y Đường

7. Liều lượng thường dùng

Đởm nam tinh 3~6g; Toàn phúc hoa 4,5~6g.

8. Kinh nghiệm lâm sàng

Bán hạ và Nam tinh cùng có công dụng táo thấp khư đàm
Nhưng trên lâm sàng ứng dụng lại có sự khác biệt lớn, không thể coi giống nhau
Bán hạ chủ về thấp đàm nhiều, Đởm nam tinh chủ phong đàm nhiều, nếu phong đàm cấp bế, không dùng Nam tinh thì không thể khai tán
Đởm nam tinh đi trong kinh lạc, Bán hạ đi trong trường vị
Do đó Toàn phúc hoa phối với Bán hạ để trị ho, đàm suyễn (viêm khí phế quản cấp tính, mạn tính, các chứng ho suyễn đều nên dùng)
Toàn phúc hoa phối với Đởm nam tinh để trị ho đàm khó khỏi, đàm luồn lách khắp kinh lạc, chân tay tê dại.

9. Các bài thuốc dùng nam tinh

Chữa chứng đau đầu, chóng mặt, ho có đờm nhiều, tức ngực: Chế bán hạ, trần bì, chỉ thực mỗi vị 8g; 12g phục linh; cam thảo và đởm nam tinh mỗi vị 4g.

Vị thuốc thiên nam tinh dùng để chữa đau đầu

Chữa chứng đau cổ vai gáy, nhức mỏi tay chân: Sắc hỗn hợp gồm bạch truật, bạch linh, trần bì, đởm nam tinh, hương phụ, hoàng cầm, uy tiên linh, khương hoạt mỗi vị 3g; 4g bán hạ, 1g can khương. Chia uống 2-3 lần trong ngày.
Cảm cúm: Bán hạ, đởm nam tinh, xương bô mỗi vị 6g; chỉ thực, bạch linh, trần bì mỗi vị 8g; 3g trúc nhự, 2 quả đại táo, 3 lát gừng tươi. Đem hỗn hợp sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia uống nhiều lần trong ngày.

*Dịch và tổng hợp từ: