Bạn thường nghe về sự “kỳ diệu” của dùng isotretinoin trị mụn: rằng Iso hiệu quả đối với tất cả các loại mụn hay chỉ dùng một tuần là thấy hiệu quả rõ rệt. Vậy thực hư về hiệu quả và độ an toàn của Iso trong trị mụn như thế nào? Hãy cùng Bác sĩ tại Đông y Tuệ Y Đường tìm hiểu về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

Isotretinoin là gì?

Isotretinoin (13-cis-retinoid acid) là một dẫn xuất của vitamin A. So với các dẫn xuất khác của Vitamin A bao gồm retinol, retinol ester hay retinaldehyde; isotretinoin không cần qua chuyển đổi ở gan mà ở sẵn dạng có hoạt tính nên mang lại tác dụng điều trị mạnh mẽ và được xếp vào hàng những thuốc kê toa, cần được chỉ định bởi Bác sĩ Da liễu trước khi sử dụng.

Isotretinoin đường uống đã được cơ quan thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho chỉ định điều trị mụn nang và mụn bọc ở thể nghiêm trọng từ năm 1982. Qua hơn 3 thập kỷ, việc sử dụng Iso ngày nay trở nên phổ biến hơn. Trong các Khuyến cáo chuyên ngành Da liễu, Iso được sử dụng cho cả những trường hợp mụn mức độ trung bình kháng trị với kháng sinh hay có kèm theo sẹo.

Một lý do quan trọng khác nữa dẫn đến isotretinoin được sử dụng rộng rãi hiện nay đó là việc lạm dụng Iso từ chính các bác sĩ Da liễu: kê toa sớm isotretinoin khi chưa có chỉ định. Hay từ phía người bệnh, tự ý sử dụng iso khi được truyền miệng về hiệu quả của thuốc này trong điều trị mụn.

Cơ chế tác dụng của isotretinoin trong trị mụn?

Isotretinoin là thuốc duy nhất tác động đến cả 4 cơ chế bệnh sinh gây mụn. Qua các nghiên cứu, isotretinoin đường uống đã chứng minh:

Giảm sự tiết bã nhờn và giảm kích thước tuyến bã nhờn
Giảm sự keratin hóa tại cổ nang lông
Kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây mụn acnes
Giảm viêm.

Bên cạnh đó, isotretinoin cũng điều hòa biểu hiện gen của tế bào da: tăng sự chết tế bào theo chương trình, giảm biểu hiện gen chuyển hóa lipid và tăng sự tổng hợp collagen.

Hiệu quả của isotretinoin trong trị mụn?

Isotretinoin là thuốc mang lại hiệu quả cao trong điều trị mụn và đã được khuyến cáo, hướng dẫn sử dụng điều trị mụn bởi nhiều tổ chức uy tín trên thế giới. Tuy nhiên, không có nghĩa là có thể sử dụng iso cho tất cả các mức độ mụn và tất cả các giai đoạn mụn.

Theo Khuyến cáo của Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ, iso được sử dụng cho trường hợp mụn nang nghiêm trọng; mụn mức độ trung bình kháng trị với thuốc kháng sinh đường uống hoặc có kèm sẹo mụn hay đang stress tâm lý nghiêm trọng với tình trạng mụn của mình. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Da liễu Singapore, iso đường uống được sử dụng trong trường hợp mụn nang, mụn bọc nặng, mụn nặng đã thất bại với liệu trình 6-8 tuần kháng sinh đường uống phối hợp với retinoid và benzoyl peroxide bôi ngoài da, mụn kèm sẹo nặng hay đang căng thẳng nghiêm trọng vì tình trạng mụn.

Những nguy cơ tiềm ẩn khi lạm dụng dùng isotretinoin trị mụn?

Isotretinoin là thuốc hiệu quả không những trong điều trị mụn mà còn được sử dụng trong một số bệnh khác, tuy nhiên đi kèm theo đó là rất nhiều các tác dụng ngoại ý có thể gặp phải khi sử dụng thuốc này. Đây cũng là lý do iso được liệt vào hàng “Thuốc kê toa” (“Thuốc kê đơn”), nghĩa là chỉ được sử dụng theo quyết định của Bác sĩ Da liễu, sau khi cân nhắc lợi ích thuốc mang lại và nguy cơ tác dụng phụ có thể xảy ra.

Dưới đây là những tác dụng ngoại ý có thể gặp phải khi sử dụng isotretinoin:

– Khô môi, viêm da, viêm kết mạc mắt, giảm thị lực thoáng qua là những tác dụng phụ thường gặp nhất.

– Bùng phát mụn có thể gặp phải sau thời gian ngắn dùng isotretinoin đường uống với tỉ lệ vào khoảng 6 – 27,1% người sử dụng.

– Tăng men gan, tăng lipid máu.

– Đau khớp, viêm gân.

– Lo lắng, thay đổi cảm xúc và thậm chí là trầm cảm. Do đó, Bác sĩ Da liễu cần tầm soát các biểu hiện trầm cảm trước khi quyết định sử dụng iso cho bệnh nhân cũng như trong thời gian sử dụng để tránh những trường hợp trầm cảm nghiêm trọng như có ý định tự sát.

Đang mang bầu – bị mắc bệnh da liễu và kết quả điều trị

– Ảnh hưởng đến thai kỳ. Đây là tác dụng phụ có thể nói là nguy hiểm nhất khi sử dụng isotretinoin. Phụ nữ mang thai khi sử dụng iso có thể gây quái thai nghĩa là gây ra sự phát triển bất thường của thai nhi, với tỉ lệ dị tật bẩm sinh lên đến 28% (chủ yếu là dị tật sọ mặt và tim). Các thống kê cũng cho thấy 20% trường hợp mẹ mang thai bị sảy thai tự phát khi sử dụng iso trong thai kỳ.

Nên thăm khám với Bác sĩ Da liễu để được điều trị mụn an toàn và hiệu quả (ảnh minh họa)

Sử dụng isotretinoin thế nào cho đúng?

Trường hợp nào nên sử dụng isotretinoin?

Theo các Hướng dẫn Da liễu, isotretinoin trong điều trị mụn được Bác sĩ Da liễu chỉ định sử dụng cho những trường hợp:

Mụn nang, mun bọc nặng
Mụn mức độ trung bình điều trị không thành công với kháng sinh đường uống, kèm sẹo hay đang bị stress tâm lý nghiêm trọng vì tình trạng mụn.

Nói theo một cách khác, isotretinoin chỉ nên là thuốc sử dụng ngay từ ban đầu cho trường hợp mụn nang, mụn bọc nặng. Đối với mụn mức độ trung bình, isotretinoin không phải là lựa chọn đầu tiên, chỉ được cân nhắc sử dụng nếu điều trị không thành công với thuốc khác hoặc có kèm theo những điều kiện đặc biệt khác. Do vậy, sử dụng isotretinoin ngay từ ban đầu cho trường hợp mụn trung bình đơn thuần hay trường hợp mụn nhẹ được xem là ví dụ điển hình cho việc lạm dụng isotretinoin.

Thời gian sử dụng?

Trung bình từ 16 – 20 tuần, có thể kéo dài đến 30 tuần để đạt mức giảm 90% số tổn thương mụn.

Sau khi ngưng isotretinoin đường uống, cần sử dụng thêm retinoid bôi ngoài da (ví dụ như tretinoin) trong vòng vài tháng để duy trì hiệu quả điều trị.

Cách dùng:

Isotretinoin tan trong dầu. Do đó, nên uống thuốc trong bữa ăn để tăng cường sự hấp thu của thuốc vào máu.

Các lưu ý khi sử dụng:

Isotretinoin là thuốc kê toa, việc sử dụng isotretinoin đường uống chỉ được quyết định bởi Bác sĩ Da liễu sau khi cân nhắc cẩn thận lợi ích và nguy cơ.

Viêm da tiết bã và 8 nguyên nhân thường gặp

Trong thời gian điều trị với isotretinoin, nên ngưng sử dụng các thuốc trị mụn bôi ngoài da và đường uống khác để tránh nguy cơ gia tăng tác dụng phụ.

Isotretinoin có thể gây biến chứng cho thai nhi vì vậy bệnh nhân khi sử dụng iso cần được thăm khám trước hai tuần để loại trừ khả năng có thai. Trong khoảng thời gian trước 1 tháng kể từ khi bắt đầu sử dụng iso, trong quá trình điều trị mụn, sau một tháng kể từ khi ngưng điều mụn bằng isotretinoin người bệnh phải sử dụng biên pháp tránh thai. Nếu có thai trong thời gian kể trên, phải lập tức báo ngay cho Bác sĩ.

Trong thời gian sử dụng isotretinoin, Bác sĩ Da liễu cần theo dõi chặt chẽ tình trạng tâm lý bệnh nhân. Bệnh nhân nên được kiểm tra chỉ số men gan và mỡ máu trước, trong và sau quá trình trị liệu.

Thận trọng khi kết hợp isotretinoin với kháng sinh đường uống, đặc biệt là kháng sinh nhóm cyclin (khi kết hợp đồng thời với doxycyclin có thể gây tăng áp lực nội sọ…)

Điều trị mụn với isotretinoin phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa da liễu. Khi có những biểu hiện bất thường ở da hoặc về sức khỏe nói chung, đặc biệt khi có biểu hiện mang thai bạn cần phải thông báo ngay với bác sĩ. Tuyệt nhiên không tự ý mua và uống isotretinoin để trị mụn, hoặc nghe theo lời khuyên của người không có chuyên môn như bạn bè, nhân viên các spa.

Mọi vấn đề thắc mắc cần tư vấn về da liễu hãy liên hệ trực tiếp Bác sĩ Trần Thị Thu Huyền hoặc Đông y Tuệ Y Đường để được giải đáp các bạn nhé.

ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN VÀ ĐẶT LỊCH KHÁM, VUI LÒNG ĐĂNG KÝ TẠI: