Viêm da cơ địa là một bệnh ngoài da gây rất nhiều khó chịu cho người bệnh nếu không may mắc phải. Khi bệnh không được điều trị đúng cách sẽ tái đi tái lại nhiều lần, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Điều trị Viêm da cơ địa theo y học cổ truyền là một trong những hướng điều trị bệnh tự nhiên, điều trị vào căn nguyên góc rễ của bệnh, từ đó giúp điều trị bệnh an toàn mà không tái phát.
Khác với Tây y, điều trị thường chú trọng đến điều trị triệu chứng ngoài da, tác dụng nhanh, điều trị viêm da cơ địa theo Y học cổ truyền hướng đến điều trị bệnh tự nhiên bằng các bài thuốc thanh nhiệt giải độc,nâng cao chính khí, cải thiện và tăng cường sức khỏe tự nhiên của bệnh nhân. Từ đó giúp cho bệnh nhân có làn da khỏe mạnh hơn, hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn trước các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
I.Triệu chứng lâm sàng
- Vị trí tổn thương: Viêm da cơ địa (chàm thể tạng ) có thể phát sinh bất kỳ ở vùng da nào trên cơ thể, khu trú, lan rộng hoặc rải rác toàn thân, một bên hoặc đối xứng, có xu hướng ngày càng lan rộng.
- Tổn thương cơ bản là đỏ da và mụn nước. Triệu chứng chủ quan chủ yếu là ngứa từng cơn, có khi rất ngứa. Tùy theo tính chất tổn thương của da và thời gian dài ngắn của bệnh mà chia ra 3 thể bệnh: cấp tính, bán cấp và mạn tính.
-
Chàm cấp tính
- Thường phát sinh ở mặt vùng trán, má, tai, quanh miệng, hố nách, khoeo chân, tay và cẳng chân, vùng hội âm và xung quanh hậu môn.
- Bệnh bắt đầu nhanh và thường đối xứng hai bên.
- Vùng da nổi lên sung đỏ, ngứa khó chịu, to nhỏ không đều, ranh giới không rõ, không có bờ viền, trên đám đỏ nổi lên những sẩn chẩn và mụn nước, tập trung thành từng đám, do ngứa gãi gây loét, chảy nước rồi kết vảy, có thể gây nhiễm khuẩn thứ phát hình thành những bao mủ và hạch bạch huyết vùng lân cận.
- Ngứa là triệu chứng chủ yếu, từng đợt phát sinh nhiều về đêm, có lúc phát sốt, đại tiện táo, nước tiểu vàng, rêu lưỡi vàng, mạch hoạt sác. Bệnh thường kéo dài 2 – 3 tuần, nặng có thể 4 – 6 tuần thì khỏi, thường có xu hướng tái phát.
-
Chàm bán cấp
Phần lớn do thể cấp tính phát triển thành. Da đỏ, thủy bào nhẹ hơn, chảy nước ít hơn, vẫn nổi ban đỏ, sần chẩn, tróc vẩy, nền da nhiễm cộm hơn, sẫm màu hơn. Thường thì có ít triệu chứng toàn thân, một số ít có bứt rứt, chán ăn, tiêu chảy, mạch hoạt.
-
Chàm mạn tính
Phần lớn do Chàm cấp tính, bán cấp tái phát nhiều lần, cũng có số ít bắt đầu đã có tính chất mạn tính. Có triệu chứng như vùng da tổn thương dày cộm lên, cứng, màu đỏ thẫm hoặc đỏ nâu, bề mặt lởm chởm không trơn tru hoặc có vảy máu, hình thành hằn cổ trâu cùng tồn tại với các đám loét chảy nước, nếu mọc ở bàn chân và các khớp dễ sinh nứt nẻ da. Bệnh kéo dài đến hang tháng, hàng năm, kèm theo đau đầu, mệt mỏi, lung đau, chân tay bủn rủn, lưỡi đỏ nhạt, rêu mỏng, mạch hoạt sác hoặc trầm tế.
II. Điều trị
Nguyên tắc điều trị :
- Trong uống ngoài bôi, kết hợp điều trị bên trong lẫn bên ngoài.
- Dựa trên tình trạng của mỗi bệnh nhân và bài thuốc cổ phương mà dùng bài thuốc phù hợp với người bệnh.
Phân loại
Viêm da cơ địa theo y học cổ truyền được chia làm hai thể là thể thấp nhiệt và thể huyết hư phong táo.
- Thể thấp nhiệt
- Thường là thể chàm cấp và bán cấp, da đỏ, sưng loét, chảy nước thành đám kết vảy, ngứa nhiều, táo bón, tiểu ít, vàng đậm, rêu lưỡi vàng nhầy, mạch hoạt sác.
- Trường hợp thấp nặng thì chán ăn, người mệt mỏi, tiêu chảy, nước tiểu trong, rêu lưỡi trắng dầy, mạch huyền hoạt.
Pháp điều trị: Sơ phong thanh nhiệt trừ thấp
Phương thuốc: Tiêu phong tán hoặc Long đởm tả can thang gia giảm
| Kinh giới | Phòng phong | Thuyền thoái | Ngưu bàng tử |
| Khổ sâm | Sinh địa | Thạch cao | Tri mẫu |
Gia giảm: Nhiệt thịnh gia: Long đởm thảo, Hoàng cầm, thấp thịnh gia Ngưu tất, Xa tiền tử, Mộc thông…
- Thể huyết hư phong táo
- Chàm mạn tính, bệnh kéo dài, tái phát nhiều lần, sắc da xạm nhạt, lớp vảy dày, sắc tố kết tụ, da khô dày lên thành hằn cổ trâu, người mệt mỏi, lưng đau gối mỏi, sắc lưỡi đỏ nhạt, rêu trắng mỏng, mạch trầm.
- Ngứa từng cơn, ngứa nhiều về đêm và lúc trời nóng.
Pháp điều trị: Dưỡng huyết khu phong, thanh nhiệt lợi thấp nhuận táo
Phương thuốc: Tứ vật thang hợp Tỳ giải thẩm thấp thang gia giảm
| Đương quy | Sinh địa | Bạch thược | Xuyên khung |
| Kinh giới | Phòng phong | Thuyền thoái | Tỳ giải |
| Ý dĩ | Trạch tả | Hoạt thạch | Thông thảo |
Gia giảm: Bệnh phát ở đầu mặt gia Bạch chỉ, Cảo bản. Bệnh ở than mình gia Ngưu tất, đỗ trọng. Bệnh phát ở tứ chi gia Quế chi, Độc hoạt. Ngứa nhiều gia Khổ sâm, Bạch tiễn bì…
Ngoài những bài thuốc uống trên, còn dùng thuốc bôi đặc trị hoặc một số bài thuốc sau đây:
- Đối với chàm cấp:
- Dùng 10% dung dịch Hoàng bá hoặc Bồ công anh 30g, Cúc hoa dại 15g, Sinh địa du 20g sắc lên để nguội đắp. Chàm gần khô dung dầu Hoàng liên hoặc bột Thanh đại bôi. Một số bài thuốc rửa có thể dùng:
- Minh phàn, lá chè xanh ( mỗi thứ 100g) cho vào 3 lít nước sắc còn 1 lít lọc qua vải gạc dùng rửa hang ngày 3 – 4 lần.
- Vỏ lá xoan, lá chổi xể, lá vối mỗi thứ một nắm, lượng bằng nhau sắc lấy nước rửa
- Ngũ bội tử, xà sàng tử mỗi thứ 30 – 40g, sắc nước rửa.
- Đối với chàm bán cấp và mạn tính có thể chọn dùng bôi các loại sau:
- Bột Thanh đại trộn với dầu vừng vừa đủ để bôi.
- Lòng đỏ trứng gà nấu thành cao bôi.
- Tam diệu tân phương (hàn thủy thạch 40g, Hoàng bá 20g, Thanh đại 4g tán bột mịn trộn dầu vừng bôi.
- Ngũ thạch tán (Hàn thủy thạch, Thạch cao, Băng phiến, Xích thạch chỉ, Lô cam thạch, lượng bằng nhau tán bột mịn trộn đều bôi, ngày 2 – 3 lần.
Điều trị viêm da cơ địa theo y học cổ truyền hướng đến điều trị lâu dài và tăng cường sức khỏe và đề kháng tự nhiên cho bệnh nhân. Do đó an toàn , không gây ra các tác dụng phụ trong quá trình điều trị. Tuy nhiên thời gian điều trị lâu dài, đòi hỏi người bệnh cần kiên trì theo đúng chỉ định của bác sĩ để mang lại hiệu quả điều trị.
