Hiện nay Vitamin A được sử dụng rộng rãi trong thị trường làm đẹp với các sản phẩm mỹ phẩm được quảng cáo với công dụng làm tăng Collagen, trẻ hóa làn da, trị mụn, căng bóng…. vậy tác dụng của Vitamin A khi sử dụng trên da như thế nào? Có thật sự được như lời quảng cáo của các hãng mỹ phẩm? Tại sao có người dùng rất nhiều nhưng vẫn không thấy làn da của mình được cải thiện?

Hãy cùng Tuệ Y Đường đi tìm hiểu kĩ hơn trong bài viết này nhé.

1. Khái quát về Vitamin A

Thuật ngữ retinoid chỉ vitamin A và những dẫn suất khác có nguồn gốc vitamin A, điều biến biểu hiện gen và ảnh hưởng đến quá trình phân bào ở cả hai lớp biểu bì và trung bì do đó gây ảnh hưởng đến sức khỏe da. Các tên gọi thường dùng bao gồm: Vitamin A, tretinoin, isotretinoin, Alitretinoin.

Vitamin A và beta-carotene trong thức ăn được chuyển hóa bởi gan sau đó được dự trữ hoặc lưu thông. Sự hấp thu của tế bào từ huyết tương được cho là xảy ra thông qua thụ thể hoặc nhập bào, Các tế bào trong cả hai lớp biểu bì và trung bì là nơi tác động của Vitamin A.

Thiếu hụt Vitamin A có ảnh hưởng như thế nào tới làn da?

Thí nghiệm cho chuôt ăn chế độ thiếu hụt Vitamin A ảnh hưởng đến các mô biểu bì và những bộ phận khác của cơ thể bao gồm: Hô hấp, Sinh dục, hấp thu dinh dưỡng và mắt. Thiếu vitamin A dẫn đến những biểu hiện trên nhiều tuyến bao gồm tuyến mồ hôi tuyến bã nhờn một số nghiên cứu khác cũng cho thấy thiếu vitamin A cũng chậm làm lành những tổn thương.

Bổ sung Vitamin A qua những đường nào?

Chúng ta có thể bổ sung Vitamin A bằng cách ăn các thực phẩm giàu Vitamin A, có màu vàng như cà rốt, ớt chuông đỏ, các loại dầu thực vật, trứng, bơ, sữa… Nhưng nếu muốn trị các bệnh lí về da chúng ta nên sử dụng Vitamin A dạng bôi trực tiếp (dùng ngoài) hoăc dạng viên uống.

2. Tác dụng của Vitamin A trên da

2.1 Bảo vệ da tránh tác động của mặt trời

Bức xạ mặt trời (tia UV)  gây tổn hại trên da thông qua nhiều cơ chế. Một trong những cơ chế ảnh hưởng là tác động đến sự chuyển hóa Collagen. Tia UV sẽ tác động làm tăng sự biểu hiện gen tổng hợp một số enzym metalloproteases phân giải protêin làm giảm Collagen trên da.

Trong một số nghiên cứu được tiến hành trên người việc sử dụng vitamin A có tác dụng ức chế hiệu quả việc sản sinh ra yếu tố kích thích này và do đó cũng giảm biểu hiện gen tổng hợp men phân giải Collagen 50-80%. Chính nhờ hiệu ứng này mà Retinol hay vitamin A nói chung có tác dụng trong việc bảo tồn Collagen da và ngăn ngừa những tổn hại do mặt trời.

10 Viên uống chống nắng được đánh giá tốt nhất hiện nay

2.2 Cải thiện lão hóa da do ánh nắng mặt trời

Những dấu hiệu đầu tiên của sự lão hóa có thể là hình thành những đường nhăn, vết nhăn trên da, da có những biểu hiện khô ráp, không mềm và phẳng, rối loạn sắc tố da…Những dấu hiệu này là kết quả của quá trình tiếp xúc lâu dài với ánh nắng mặt trời, gây ra những thay đổi ở biểu bi và trung bì.

Dùng Vitamin A tại chỗ có hiệu quả cải thiện những dấu hiệu của sự lão hóa: nhăn da, mất đàn hồi và rối loạn sắc t …Bằng việc tác động lên Collagen, Vitamin A giúp phục hồi lại những rối loạn trên da. Hiệu quả của những dạng Vitamin A khác nhau trong chống lão hóa đã được nghiên cứu với các tác dụng sau:

• Cải thiện những dấu hiệu thương tổn do mặt trời như vết nhăn trên mặt, da mất độ phẳng hay rối loạn sắc tố da.
• Khi sử dụng lâu dài giúp tăng liên kết và độ dày lớp biểu bì, tăng tiết chất nhờn, những làn da mất dầu do lão hóa, tăng tổng hợp Collagen.
• Cải thiện nhăn da và sự tăng sắc tố da.
• Được sử dụng cho điều trị những trường hợp lão hóa da tự nhiên do tuổi tác, tăng số lượng nguyên bào sợi, giảm thiếu men ly giải Collagen và tăng quá trình tổng hợp Collagen.
• Ngoài ra sử dụng Retinol dùng tại chỗ còn làm tăng glycosaminglycan và procollagen I trong da, giúp đảm bảo Collagen và độ đàn hồi trong da. Những biểu hiện không mong muốn khi dùng điều trị tại chỗ bao gồm: nổi mẩn đỏ, khô da và châm chích da.

2.3 Tác dụng trong điều trị mụn

Vitamin A của tác dụng trong điều trị mụn. Dạng vitamin A dùng tại chỗ được xem là an toàn và hiệu quả trong điều trị mụn. Đường uống có thể dùng trong những chữa trị các trường hợp một nghiêm trọng hơn.

Các yếu tố sinh lý dẫn đến mụn bao gồm sản xuất bã nhờn tăng làm thay đổi sự phát triển và biệt hóa các tế bào nang sừng, sự xâm nhập của vi khuẩn dẫn đến các phản viêm và miễn dịch. Những nhân tố này dẫn đến những thương tổn nguyên phát do mụn và nhân mụn.

Dùng ngoài:Ảnh hưởng đến sự tăng sinh và biệt hóa của tế bào sinh sừng, giúp loại bỏ các mụn trứng cá trưởng thành. Các tế bào sừng tự do được thải ra cùng với bã nhờn về phía bề mặt da. Các nốt sừng không thể hình thành được do đó ngăn không cho hình thành mụn mới.

Tác dụng phụ có thể có khi sử dụng bao gồm: đỏ da, bong tróc, khô da, ngứa, đau. Do có những ảnh hưởng trên thai nhi nên cần tránh dùng trong thai kỳ.

Một tác dụng phụ điển hình của vitamin A dùng ngoài là viêm da, cũng được hiểu là một tình trạng kích ứng hay phản ứng quá mẫn. Viêm da trong trường hợp này có đặc trưng là tình trạng đỏ da, bong tróc khô da và ngứa.

Các dạng vitamin A dùng ngoài dẫn tới những thay đổi ở lớp biểu bì và sự tăng sinh biệt hóa tế bào sừng.  Điều này dần dần phá vỡ đi hàng rào bảo vệ của da gây lên những dấu hiệu viêm da. Mức độ kích ứng tương quan với hoạt tính vitamin A sử dụng.

Như vậy thời gian liều và dạng vitamin A có thể ảnh hưởng đến phản ứng kích ứng. Sự hấp thu qua da của vitamin A có giới hạn. Vì thế, có rất ít thành phần có hoạt tính vào được vòng tuần hoàn.

Đường uống: rất hiệu quả trong điều trị các trường hợp mụn nặng. Tuy nhiên vấn đề an toàn cần được chú ý quan tâm.Vật chất qua được nhau thai và có thể gây ra những bất thường trong qua trình phát triển. Vì vậy loại Vitamin A này chống chỉ định trước và trong thai kì. Thuốc đạt nồng độ ổn định trong huyết tương sau một tuần sử dụng và không tích tụ ở lớp biểu bì.

Sau khi ngưng điều trị hóa chất được loại bỏ hoàn toàn khỏi da và huyết thanh trong vòng 2-4 tuần. Dùng đường uống có tác dụng ức chế hoạt động của tuyến bã nhờn ,làm giảm sự tăng sinh tế bào ưa kiềm sản xuất bã nhờn. Trong một thí nghiệm vitamin A uống này có hiệu ứng giảm tiết bã nhờn trên da.

Kết luận: da là cơ quan đáp ứng chính của vitamin A và thành phần này được sử dụng rất nhiều trong điều trị những vấn đề về da khác nhau, bao gồm mụn và lão hóa do mặt trời. Dạng bôi ngoài thấm sâu vào các lớp da mà không vào được hệ tuần hoàn. Một tác dụng phụ rất phổ biến của thuốc dùng ngoài là kích ứng da hay viêm da.

Điều trị dài hạn (6 tháng) có hiệu quả lâm sàng trong giảm tổn thương do ánh sáng, nhăn da, khô ráp và tăng sắc tố. Nói chung người ta cho rằng những cải thiện trên lâm sàng trong tổn thương da do mặt trời là nhờ vào tác động đến quá trình tổng hợp collagen.

Vitamin A bôi là một phương pháp an toàn và hiệu quả đối với mụn trung bình và nhẹ.Trong khi đó đường uống chỉ dùng cho những trường hợp mụn nghiêm trọng và không đáp ứng với phương pháp điều trị tại chỗ. Tất cả các phương pháp này đều cần có ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Mọi thắc mắc hay câu hỏi bạn đọc có thể liên hệ với BS.CKII Trần Thị Thu Huyền hoặc Phòng Khám Đông y Tuệ Y Đường để được giải đáp kịp thời !