Bệnh vảy phấn hồng Gibert là một bệnh ngoài da lành tính thường gặp, có tính chất cấp tính , chủ yếu gặp ở trẻ em và người lớn, trong độ tuổi từ 10-35, hay gặp ở nữ nhiều hơn nam. Bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây nên những tổn thương da nghiêm trọng, Vậy bệnh có đặc điểm gì? Mời bạn đọc cùng Phòng Khám đông y Tuệ Y Đường tìm hiểu.
Nguyên nhân gây bệnh
- Căn sinh bệnh học cho đến nay vẫn chưa rõ, nhiều nghiên cứu chỉ ra bệnh có liên quan tới nhiễm trùng HHP6, HHP7 ,CMV, EBV, vi khuẩn, nấm…
- Bệnh đôi khi phát thành dịch nhỏ, nhất là về mùa xuân và mùa thu.
- Một số thuốc được cho là liên quan đến sự xuất hiện của bệnh như barbioturiques, beta bloquant, griseofulvin, isotretinoin, ketotifen, metronidazon, omeprazon, terbinafin.
Triệu chứng bệnh
1.Thể đỉnh hình
- Khởi phát cấp tính với dát Herald (tổn thương mẹ), xuất hiện đầu tiên, kích thước lớn từ 2 – 4 cm, đơn độc, có hình tròn hay bầu dục, màu đỏ, giới hạn rõ, thường gặp ở mạn sườn, Phòng Khám có xu hướng lành, rìa tổn thương có bong vảy mỏng (dấu hiệu viêm vảy).
- Các tổn thương con xuất hiện sau tổn thương tiên phát từ 2 ngày tới 2 tháng, với đặc điểm tương tự nhưng kích thước nhỏ hơn. Thường gặp ở thân mình, vùng ít tiếp xúc với ánh sáng, đối xứng tạo hình ảnh cây thông Noel.
- Cơ năng: có thể không ngứa hoặc ngứa nhiều.
- Tiến triển: đa số tự khỏi sau 2 – 12 tuần, một số trường hợp có thể lâu hơn 5 – 6 tháng. Bệnh thường khỏi hoàn toàn, tuy nhiên có 1,8 – 3,7% tái phát.
2. Thể không điển hình:
- Dát Herald ở vị trí không điển hình : có thể gặp tổn thương dát Herald ở lòng bàn chân, với tổn thương thứ phát ở thân mình và các chi.
- PR thể khu trú: tổn thương khu trú ở tay, chân, hồng, vai, nách, bẹn. Một ca phân bố ban không đối xứng, phân bố một nửa người.
- PR thể đảo ngược: tổn thương ở vùng nếp gấp (nách, bẹn, cố) và đâu cực.
- PR thể đầu cực: tổn thương là các dát đỏ bong vảy điển hình nhưng khu trú ở đâu cực (bản tay, bàn chân, cổ tay, cổ chân), không có tổn thương ở nếp gấp (cổ, nách, bẹn).
- PR thể xuất huyết: tổn thương là các bạn xuất huyết ở các vị trí khác nhau, có thể kết hợp với các tổn thương khác trong thể điển hình. Có báo cáo lâm sàng về tổn thương ban xuất huyết 2 cẳng chân ở bệnh nhân có tổn thương điển hình là dấu hiệu “cây thông Noel ở thân mình.
- PR thế mày đay: tổn thương dạng sẩn phù với phân bố tương tự như PR thể điển hình.
- PR thể giống hồng ban đa dạng: tổn thương điển hình của PR có thể kèm theo một số tổn thương hình bia bắn, phân bố ở thân mình, cổ, mặt, tay, chân, không có tiền sử nhiễm HSV.
- PR thể sẩn: tổn thương là các sẩn đường kính 1 – 3mm với viền vảy ở ngoại vi, phân bố tương tự PR thể điển hình.
- PR thể mụn nước: tổn thương cơ bản là mụn nước 2 – 6mm đường kính, ở ngoại vi dát đỏ bong vảy, phân bố lan tỏa kèm theo ngứa nhiều.
- PR thể khổng lồ của darier: đường kính của dát Herald lớn hơn bình thường, thường được so sánh với kích thước của một quả lê. Thế này thường gặp ở người da màu.
- PR thể giảm sắc tố: tổn thương là các dát giảm sắc tố ngay từ lúc mới xuất hiện, phân bố tương tự như thể điển hình, cần phân biệt với giảm sắc tố sau PR ở thể điển hình.
- PR thể kích ứng; bệnh nhân rất ngứa, đau kèm theo bỏng rát.
- PR thể dai dẳng : khi bệnh kéo dài trên 3 tháng. 75% bệnh nhân ở thể này có tổn thương dát Herald kèm theo các triệu chứng toàn thân ( mệt mỏi, đâu đầu, mất ngủ), tổn thương miệng thường gặp ở thể này với các biểu hiện chính là sẩn đỏ, dát đỏ, mụn nước, bọng nước hoặc xuất huyết.
Điều trị
Nguyên tắc điều trị
- Tránh những yếu tố kích ứng da.
- Tránh dùng các thuốc gây kích ứng dẫn đến biến chứng chàm hoặc bội nhiễm.
- Dùng thuốc bôi tại chỗ phối hợp toàn thân.
Điều trị cụ thể
- Bôi kem corticosteroid loại trung bình hoặc loại nhẹ: kem hydrocortison, desonid,
- Kem làm dịu da, mềm da.
- Kháng histamin đường uống.
- Trường hợp nhiều thương tổn hoặc không đáp ứng với thuốc bôi đơn thuần, cần kết hợp điều trị tại chỗ với các biện pháp sau:
+ Erythromycin
- Người lớn: liều 1-2g/ngày x 14 ngày.
- Trẻ em: 25-40 mg/kg/ngày.
+ Acyclovir 800 mg x 4 lần/ngày trong thời gian 1 tuần.
+ Chiếu tia UVB dải hẹp
+ Corticoid đường uống
- Được chỉ định với thể nặng, tổn thương lan tỏa, có triệu chứng toàn thân.
- Liều 15-20mg/ngày.
Tiến triển và biến chứng
- Bệnh thường tiến triển tự khỏi sau 6-8 tuần.
- Có thể để lại những dát thẫm màu hay nhạt màu.
Tài liệu tham khảo: Hình ảnh lâm sàng, chẩn đoán và điệu trị các bệnh da liễu.
