LÝ CHỨNG VÀ BIỂU CHỨNG

Lý chứng và Biểu chứng là 2 cương lĩnh đầu tiên trong bát cương. Biện chứng bát cương bao gồm Biểu chứng – Lý chứng; Hàn chứng – Nhiệt chứng; Âm chứng – Dương chứng ; Hư chứng – Thực chứng.

Là tổng cương lĩnh trong biện chứng luận trị, phản ánh tư tưởng chỉnh thể và pháp biện chứng của y học cổ truyền. Vì vậy, việc học tập và nắm chắc biện chứng bát cương đối với thầy thuốc trong vận dụng cụ thể trên lâm sàng có ý nghĩa hết sức quan trọng.

Thầy thuốc vận dụng bát cương đối với tứ chẩn đã thu được nhiều tư liệu, tiến hành tổng hợp phân tích để đưa ra phương pháp biện chứng về vị trí bệnh, tính chất bệnh, mối quan hệ thịnh suy của chính – tà và chứng bệnh. Quá trình đó gọi là biện chứng bát cương. Cương lĩnh đầu tiên là biểu chứng và lý chứng

Dưới đây là những nội dung cụ thể trong Cương lĩnh Biểu chứng – Lý chứng. Kính mới quý bạn đọc cùng Phòng khám Tuệ Y Đường tìm hiểu về nội dung này nhé!

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

LÝ CHỨNG VÀ BIỂU CHỨNG là 2 cương lĩnh đầu tiên trong bát cương

1. NỘI DUNG CỤ THỂ

BIỆN CHỨNG BIỂU – LÝ

Biểu và lý là một đôi cương lĩnh để biện luận về vị trí bệnh ở nông hay sâu, ở phần ngoài hay phần trong cơ thể. Khái niệm biểu lý là tương đối.

1.1. BIỂU CHỨNG

Khái niệm: Biểu chứng tức là biểu hiện các triệu chứng nhẹ và nông của phần biểu xuất hiện khi ngoại cảm tà khí (lục dâm) xâm phạm qua da lông (cơ biểu) hay miệng mũi vào cơ thể, chính khí chống lại.

Biểu chứng thường gặp trong các bệnh ngoại cảm giai đoạn đầu, có đặc điểm là bệnh cấp tính, bệnh tình nhẹ và nông, thời gian diễn biến ngắn.

Triệu chứng lâm sàng: Sốt, sợ lạnh (hoặc sợ gió), rêu lưỡi mỏng, mạch phù; có thể thấy các triệu chứng khác như: đau đầu, đau mình mẩy, tắc mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, ngứa họng, sưng đau họng, ho….

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Phân tích triệu chứng: Tà khí lục dâm, trú ở bì phu cơ biểu, làm trở trệ sự tuyên phát bình thường của vệ khí, uất lại mà hóa nhiệt. Vệ khí trở trệ làm cơ biểu không được ôn chiếu sinh ra chứng sợ gió lạnh. Tà khí uất trệ kinh lạc làm rối loạn lưu hành khí huyết( bất thông tắc thống) cho nên bệnh nhân thấy đau đầu, đau mình mẩy. Biểu tà mới vào còn chưa nhập lí nên biểu hiện của lưỡi còn chưa rõ. Nên lưỡi trắng mỏng. Khi ngoại tà xâm nhập thì là quá trình đấu tranh giữa chính khí và tà khí. Mạch khí thúc đẩy bên ngoài nên thấy mạch phù. Phế chủ bì mao, mũi khai khiếu của phế nên ảnh hưởng đến công năng tuyên phát túc giáng của phế nên sẽ xuất hiện tắc mũi, chảy nước mũi, hắt hơi…
Phân chứng

+ Chứng biểu hàn: Sợ lạnh nhiều, sốt ít, không ra mồ hôi, mạch phù chẩn

+ Chứng biểu thương phong: Thường sợ gió, ra mồ hôi, mạch phù hoãn

+ Chứng biểu thực là chứng biểu hàn thì không ra mồ hôi. Chứng biểu hư là chứng biểu thương phong thì lại ra mồ hôi. Ngoài ra, chứng phế tỳ khí hư làm vệ ngoại bất cố cũng gây ra mồ hôi, sợ gió và dễ bị cảm mạo thì cũng gọi là biểu hư nhưng thuộc phạm trù bệnh nội thương nên cần phải phân biệt rõ với chứng biểu hư do biểu thương phong

+ Chứng biểu nhiệt: Sốt cao, hơi sợ lạnh, mạch phù sác

1.2. LÝ CHỨNG

Khái niệm: Lý chứng là bệnh tà đã truyền sâu vào bên trong của cơ thể, gây tổn thương ở tạng phủ, khí huyết, cốt tủy. Khái niệm biểu và lý là tương đối và chung chung, nên các triệu chứng nếu không thuộc biểu chứng (gồm cả bán biểu bán lý) thì đều thuộc phạm trù lý chứng, nghĩa là không phải biểu thì là lý.
Lý chứng gặp trong bệnh ngoại cảm giai đoạn sau và toàn bộ bệnh cảnh của bệnh nội thương. Nguyên nhân gây bệnh lý chứng gồm

+ Ngoại tà xâm nhập vào biểu, không giải trừ được truyền vào lý

+ Ngoại tà trực tiếp vào tạng phủ

+ Các nhân tố rối loạn tình chí

+ Phân tích: Các chứng trên thường gặp ở bệnh ngoại cảm phát sốt, bệnh đã nhập lý. Lúc này người sẽ nóng mà không lạnh. Lý nhiệt cang thịnh, hun đốt tân dịch ngoại tiết làm ra mồ hôi. Nhiệt tà hun đốt làm tổn thương tân dịch gây ra khát nước, tiểu tiện số lượng ít mà sắc vàng, đại tiện táo bón. Chất lưỡi hồng, rêu lưỡi vàng, mạch sác mà có lực đều là triệu chứng của chứng lý nhiệt.

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Trẻ nóng, sốt cao phân biệt biểu chứng và lý chứng

Pháp điều trị: Do chứng lý nhiệt rất phong phú nên pháp điều trị cũng muôn hình muôn vẻ. Nguyên tắc chung là: bệnh nhiệt thì phải dùng thuốc tính hàn (Nhiệt giả hàn chi), bệnh hàn thì phải dùng thuốc có tính nhiệt (Hàn giả nhiệt chi), bệnh hư thì phải dùng pháp bổ (hư tắc bổ chi), bệnh thực thì phải dùng pháp tả (thực tắc tả chi)

1.3. BÁN BIỂU BÁN LÝ

Chứng bán biểu bán lý

Khái niệm: Chứng bán biểu bán lý là do ngoại tà từ biểu truyền vào nhưng chưa đến lý hoặc tà ở lý truyền ra nhưng chưa đến biểu. Lúc này chính – tà giao tranh ở giữa biểu và lý gây nên các biểu hiện lâm sàng của bệnh.

Lâm sàng: Sốt và rét thay thế nhau, đầy tức ở bụng và ngực, bứt rứt, buồn nôn, không muốn ăn, họng khô, đắng miệng, hoa mắt mặt huyền
Pháp điều trị: Hòa giải thiếu dương

Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!

Bác sĩ đang bắt mạch cho bệnh nhân tại Phòng khám Tuệ Y Đường

2. PHÂN BIỆT BIỂU CHỨNG VÀ LÝ CHỨNG

Để phân biệt được biểu chứng và lý chứng thì chủ yếu dựa vào biểu hiện của hàn và nhiệt, triệu chứng của tạng phủ, chất lưỡi mạch… Nói chung, trong bệnh ngoại cảm thì biểu chứng sẽ thấy sốt và lạnh cùng nhau; lý chứng thì sốt nhưng không lạnh hoặc lạnh nhưng không sốt. Biểu chứng thì thường kèm theo các triệu chứng cơ biểu và mũi miệng như đau nhức toàn thân, tắc mũi, hắt hơi, đau họng; lý chứng thấy các biểu hiện triệu chứng của tạng phủ như ho, khó thở, hồi hộp, đau bụng , buồn nôn, bứt rứt
Phân biệt về rêu lưỡi, mạch thì giữa biểu chứng và với bán biểu bán lý thấy rêu lưỡi biến đổi không rõ, lý chứng thì rêu lưỡi biến đổi rõ; biểu chứng thường thấy mạch phù, lý chứng thường thấy mạch trầm hoặc các mạch bệnh lý khác. Ngoài ra, biện chứng biểu lý nên lưu ý phát bệnh cấp hay từ từ, diễn biến bệnh nhanh hay chậm, bệnh trình ngắn hay dài…..

>>>>>> Cùng tìm hiểu về phương pháp Bắt mạch tại Phòng khám Tuệ Y Đường