Ý dĩ nhân là một vị thuốc nằm trong nhóm thuốc Lợi thủy thẩm thấp. Có tác dụng kiện tỳ vị, lợi thủy thấp rất tốt, ngoài tác dụng Tả thấp còn tác dụng Bổ tỳ. Do đó, nó vừa bổ vừa tả rất phù hợp cho mọi đối tượng, đặc biệt là những có thể trạng hư yếu hơn.
Đây là một vị thuốc rất được dùng phổ biến trong các chứng tỳ vị hư nhược khiến cho thủy thấp không được vận hóa, ứ đọng, gây nê trệ. Sau đây là những ghi chép cổ về vị thuốc trên. Kính mời quý bạn đọc cùng Phòng khám Tuệ Y Đường tìm hiểu về vị thuốc ý dĩ nhân nhé!
1.Tổng quan
Tên thông thường: Ý dĩ
Tên gọi khác: Dĩ mễ, dĩ nhân, bo bo, cườm gạo, ý dĩ nhân, ý mễ, lục cốc tử, mễ nhân
Tên khoa học: Coix lachryma – jobi L.
Họ: Lúa (Poaceae).
Tên tiếng Anh: Coix seed, seed of jobs tears
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
2.Tính vị – Quy kinh
Ngọt đạm, hơi hàn mà thuộc thổ.
Là thuốc của dương minh (vị).
Vị ngọt để ích Vị, thổ thắng thuỷ.
Vị nhạt thẩm thấp.
Tả thuỷ cho nên ích thổ, do đó kiện tỳ.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
3. Chủ trị
Trị thuỷ thũng thấp tý, cước khí sán khí, tiết tả lỵ, nhiệt lâm.
Ích thổ cho nên sinh kim, do đó bổ phế thanh nhiệt (sắc trắng nhập phế, tính hơi hàn nên thanh được nhiệt),
Trị phế nuy phế thống, ho nôn ra máu mủ (lấy phổi heo dính Ý dĩ nhân, đun uống).
Phù thổ cho nên ức mộc, do đó trị phong nhiệt cân cấp câu loan
Quyết âm phong mộc chủ cân, nhưng mà trị bệnh cân cổt, lại lấy Dương minh làm ngọn.
Dương minh chủ nhuận tông cân, tông cân chủ việc bó cột các đốt xương mà lợi cho các khớp.
Dương minh hư thì tông cân lỏng lẻo, do đó Kinh viết: “Trị nuy độc thủ Dương minh”,
Lại nói Phế nhiệt thì lá phổi bị thiêu đốt, phát thành chứng nuy.
Do phế là khí quan truyền đạt, trị tiết xuất phát từ đó
>>>>> Cùng tìm hiểu thêm về vị thuốc bạch phục linh
Dương minh thấp nhiệt chưng đốt lên phế thì phế nhiệt mà lá phổi bị thiêu đốt, khí không có chỗ chứa nên mất khả năng trị tiết, do đó phát thành chứng nuy.
Ý dĩ nhân lý tỳ mà kiêm thanh nhiệt bổ phế, cân gặp hàn thì căng cấp, gặp nhiệt thì co rút, gặp thấp thì dão ra.
Tuy nhiên hàn thấp lưu lại lâu ngày cũng biến thành nhiệt.
Lại có nhiệt khí xông chưng, thuỷ dịch không thông hành, lâu ngày mà thành chứng thấp.
Ý dĩ nhân là thuốc trọng yếu để khứ thấp, bởi hàn bởi nhiệt đều có thể dùng.
“Diễn Nghĩa” nói: bởi hàn nên cân căng cấp không thể dùng, sợ rằng không phải vậy
Nhưng lực của nó hoà hoãn, dùng cần liều lượng gấp bội các thuốc khác.
Diệt giun đũa, đoạ thai, sao chính nghiền nhỏ.
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
4. Kiêng kỵ
Có thai không dùng (Phẩm Hối Tinh Yếu)
Người táo bón, hơi thở ngắn, hàn nhập vào gân,
Tỳ hư không có thấp: không dùng (Bản Thảo Kinh Sơ).
Thần thủy bất túc,Tỳ âm bất túc, khí hư hạ hãm, có thai: cấm dùng (Đắc Phối Bản Thảo).
Tân dịch khô, táo bón, có thai: kiêng dùng (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách)
5. Tác dụng dược lý
Tác dụng đối với hệ hô hấp: Dầu trích từ Ý dĩ nhân với liều tương ứng có tác dụng lên hệ hô hấp.
Liều thấp thuốc gây kích thích hô hấp, liều cao thuốc ức chế hô hấp.
Thuốc cũng có tác dụng làm giãn phế quản (Trung Dược Học).
Tác dụng trên tế bào khối u: Có một số báo cáo cho rằng Ý dĩ nhân có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư (Trung Dược Học).
Tác dụng trên cơ vân: Từ những năm 1920, thực nghiệm cho thấy dầu trích Ý dĩ chích cho ếch thấy có tác dụng làm cho cơ vân giảm và ngưng co bóp.
Tác dụng này liên hệ với cơ trơn nhưng không ảnh hưởng đến thần kinh.
Chất Coixol có tác dụng thư gĩan đối với cơ trơn (Trung Dược Học).
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
6. Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Ý dĩ
Trị cơ thể đau nhức do phong thấp, cứ đến quá trưa về chiều thì bệnh lại tăng hơn: Ma hoàng 120g, Hạnh nhân 30 hột, Cam thảo 40g, Ý dĩ 40g. sắc với 4 chén nước còn 1,5 chén, gạn lấy nước để riêng. Cho thêm 3 chén nước nữa sắc còn 1 chén. Hợp chung 2 chén thuốc lại sắc còn 1 chén. Chia làm 3 lần uống (Ma Hoàng Hạnh Nhân Ý Dĩ Thang – Kim Quỹ Yếu Lược).
Trị trường ung chưa vỡ mủ: Ý dĩ 40g, Phụ tử 8g, Bại tương 40g, sắc uống (Ý Dĩ Phụ Tử Bại Tương Tán – Kim Quỹ Yếu Lược).
Trị trường ung chưa vỡ mủ: Ý dĩ 40g, Bại tương 24g, Sinh địa 60g, Thược dược 48g, Đan sâm 48g, Mẫu đơn bì 24g, Cát cánh 40g, Mạch môn 40g, Cam thảo 24g, Phục linh 24g, Sinh khương 24g, sắc uống (Ý Dĩ Bại Tương Thang – Thiên Kim phương).
Trị tự nhiên họng sưng đau, làm như có nhọt sưng: Ý dĩ nhai nuốt là khỏi (Ngoại Đài Bí Yếu)
Trị nóng nẩy, giận dữ, tiểu buốt: Ý dĩ mễ 20g, sắc với 2 chén nước còn 1 chén. Thêm Cam thảo 16g hoặc Nho khô 40g, nấu sôi, bỏ bã, uống (Y Học Nhập Môn). Trị ngực đau bên này chạy sang bên kia: Ý dĩ, Ngũ gia bì, Ngưu tất, Thạch hộc, Sinh địa, Cam thảo, sắc uống (Phổ Tế phương).
Trị phế nuy phát quyết: Ý dĩ nhân, Mộc qua, Thạch hộc, Tỳ giải, Hoàng bá, Sinh địa, Mạch môn. Tùy liều lượng mà phân ra quân thần tá sứ. Cân tất cả khoảng 120-160g, tán bột, uống với nước sôi hoặc nấu kỹ 3 lần, lấy khoảng 2,5 chén, chia làm 3 lần uống (Phổ Tế phương).
Trị lãnh khí: Ý dĩ, gĩa cho thật sạch, nấu như cơm ăn thường ngày (Phổ Tế phương).
Trị thủy thủng, suyễn: Úc lý nhân 80g, gĩa nát, lọc lấy nước cốt. Dùng nước đó nấu với Ý dĩ thành cơm, ăn ngày 2 lần (Độc Hành phương).
Trị phế nuy, ho khạc ra mủ, máu: Ý dĩ nhân 400g, gĩa cho vỡ ra, lấy nước nấu cạn 3 phân còn 1 phân, thêm ít rượu, uống. Uống nhiều mới có công hiệu (Mai Sư phương).
Bạn đọc có băn khoăn hay thắc mắc gì thì có thể liên hệ trực tiếp qua Hotline – 0789.502.555 để được hỗ trợ nhé!
Mọi ý kiến đóng góp và thắc mắc xin phép được gửi về
? Facebook: Tuệ Y Đường
?Ths.Bs Trần Thị Thu Huyền
? Bác sĩ Đoàn Dung
?Địa chỉ: 166 Nguyễn Xiển – Hạ Đình – Thanh Xuân – Hà Nội
?Hotline: 0789.501.555 – 0789.502.555 – 0789.503.555
